Sách giáo khoa là một trong những vấn đề được nhiều đại biểu Quốc hội quan tâm thảo luận trong phiên họp hôm nay, 20/11. 

Thực hiện cung cấp miễn phí sách giáo khoa cho học sinh cả nước ngay từ năm học 2026-2027 là đề xuất của một số đại biểu Quốc hội hôm nay, 20/11, khi thảo luận tại nghị trường về dự thảo Nghị quyết về cơ chế, chính sách đặc thù nhằm thực hiện Nghị quyết của Bộ Chính trị về đột phá phát triển giáo dục và đào tạo.

Theo dự thảo nghị quyết, Bộ Giáo dục và Đào tạo sẽ đảm bảo có một bộ sách giáo khoa thống nhất từ năm học 2026-2027. Việc cung cấp sách giáo khoa miễn phí cho học sinh cả nước hoàn thành vào năm 2030, các địa phương có điều kiện có thể thực hiện cung cấp miễn phí sách giáo khoa ngay từ năm học 2026-2027.

Tuy nhiên, đại biểu Nguyễn Tâm Hùng (đoàn Thành phố Hồ Chí Minh) đề nghị với Chính phủ từ năm học 2026-2027 cung cấp miễn phí, không thu tiền sách giáo khoa đối với học sinh các cấp để thể hiện sự quan tâm của Đảng, Nhà nước đối với nền giáo dục của Việt Nam.

Đây cũng là kiến nghị của đại biểu Quốc hội Nguyễn Thu Thuỷ, đoàn Gia Lai và một số đại biểu khác. Theo đại biểu Thuỷ, nếu để địa phương tự quyết sẽ khó cho địa phương không có nguồn lực, nhất là các địa phương có đông đồng bào dân tộc thiểu số sinh sống, tạo thêm khó khăn trong rút ngắn khoảng cách giáo dục giữa các vùng trên cả nước. Vì vậy, đại biểu đề nghị nên cân đối nguồn lực thực hiện miễn phí sách giáo khoa từ cho học sinh các vùng khó khăn cùng thời điểm từ năm học 2026-2027 tới.

Cũng theo đại biểu Thủy, nếu lựa chọn sách giáo khoa từ các bộ sách hiện có, cần làm rõ tiêu chí lựa chọn để đảm bảo công bằng.

Đại biểu Tâm Hùng cũng đề nghị ban soạn thảo nghị quyết xem xét, bổ sung làm rõ cơ chế lựa chọn, trách nhiệm giải trình của Hội đồng quốc gia thẩm định vào quy trình chỉnh sửa khi sách có sai sót. “Sách giáo khoa là công cụ lao động của giáo viên, nếu việc thẩm định, phê duyệt và chỉnh sửa không minh bạch, giáo viên là người chịu áp lực trực tiếp khi phải giải thích với phụ huynh và học sinh,” đại biểu Nguyễn Tâm Hùng nói.

Cũng quan tâm đến vấn đề sách giáo khoa, Trịnh Thị Tú Anh (đoàn Lâm Đồng) việc sử dụng thống nhất một bộ sách giáo khoa từ năm học 2026-2027, thực hiện miễn phí cung cấp sách giáo khoa cho học sinh hoàn thành vào năm 2030 quy định là một tuyên ngôn mạnh mẽ về công bằng xã hội và giáo dục. Việc giảm gánh nặng chi phí sách vở sẽ tạo điều kiện cho mọi trẻ em Việt Nam, đặc biệt là các trẻ em ở vùng khó khăn được đảm bảo quyền tiếp cận học tập.

“Tuy nhiên, để chính sách này thật sự có ý nghĩa, cần phải giải quyết một vấn đề rất thực tiễn, đó là phạm vi của sách giáo khoa miễn phí và việc quản lý các loại sách đi kèm,” đại biểu Tú Anh nói.

Theo đó, đại biểu Trịnh Thị Tú Anh đề nghị cần phải có quy định rõ về phạm vi sách giáo khoa miễn phí được cung cấp, tránh hiểu lầm và tập trung nguồn ngân sách đúng mục tiêu. Bên cạnh đó, phải quản lý chặt chẽ việc lạm dụng sách bài tập và sách tham khảo đi kèm.

Đại biểu nêu thực tế nhiều nơi đã xuất hiện tình trạng học sinh bị yêu cầu mua với số lượng lớn các loại sách bài tập, sách nâng cao, sách tham khảo có nội dung tương đồng. Điều này vô hình chung đã chuyển gánh nặng chi phí từ sách giáo khoa sang các loại sách khác, làm giảm ý nghĩa của chính sách miễn phí.

Đại biểu Tú Anh cũng cho rằng cùng với việc cung cấp sách giấy miễn phí, cần tuyên truyền việc sử dụng, bảo quản sách để có thể dùng lại cho những năm học tiếp theo đồng thời nghiên cứu việc phát hành sách giáo khoa điện tử, nghiên cứu mô hình cho mượn thiết bị đọc sách điện tử đối với học sinh khó khăn để đảm bảo công bằng tiếp cận.

Theo đại biểu Tú Anh, đây là giải pháp kép, vừa tiết kiệm chi phí in ấn, vừa hiện đại hóa việc học. “Tuy nhiên, phát hành sách giáo khoa điện tử phải tuyệt đối đảm bảo bản quyền tác giả bằng cách xây dựng một nền tảng phân phối chính thức, có cơ chế mã hóa và chi trả nhuận bút công bằng, minh bạch,” đại biểu Tú Anh nói./.