Quy hoạch Đồng bằng Sông Hồng với tầm nhìn mới nhằm tăng tốc, bứt phá mạnh mẽ để phát huy nhanh, hiệu quả các giá trị truyền thống kết hợp với khai thác các cơ hội mới, bắt kịp xu thế của thế giới.

Hội đồng điều phối Vùng Đồng bằng sông Hồng lần thứ 3 sẽ được tổ chức vào ngày 9/5 dưới sự chủ trì của Thủ tướng Phạm Minh Chính. Tại hội nghị, Chính phủ sẽ công bố Quy hoạch Vùng Đồng bằng sông Hồng thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050.

Trước thềm hội nghị, Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng đã có cuộc trao đổi với báo chí về những tâm huyết, trọng tâm chính trong việc xây dựng bản quy hoạch của Vùng.

Quy hoạch phải đi trước

Theo ông Dũng, Đồng bằng sông Hồng là địa bàn cốt lõi, có ý nghĩa chiến lược, quan trọng bậc nhất của cả nước về chính trị, kinh tế, văn hóa, xã hội, quốc phòng, an ninh và đối ngoại. Trong đó, Thủ đô Hà Nội là trung tâm đầu não chính trị-hành chính quốc gia đồng thời cũng là trung tâm về kinh tế, văn hóa, khoa học-công nghệ lớn nhất cả nước với lịch sử phát triển hàng nghìn năm, văn hiến và anh hùng.

Tính đến năm 2023, Vùng đồng bằng sông Hồng đóng góp gần 30,4% tổng GDP, khoảng 36% kim ngạch xuất khẩu và 38% thu ngân sách của cả nước, theo đó tổng sản phẩm trên địa bàn (GRDP) bình quân đầu người của Vùng khoảng 131,9 triệu đồng, đứng thứ 2 cả nước.

Tuy nhiên, tăng trưởng kinh tế của vùng thời gian qua chưa thực sự ổn định và chưa đồng đều giữa các địa phương. Đến nay, cơ cấu ngành nghề chưa hiện đại, do đó nền tảng cho quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa thiếu sự vững chắc, trình độ công nghệ còn thấp, hiệu suất phát triển chưa cao. Tại đây, doanh nghiệp chủ yếu là quy mô nhỏ, khả năng cạnh tranh thấp. Trong khi, quy hoạch tổ chức không gian, bố trí lãnh thổ bộc lộ nhiều bất hợp lý, đặc biệt sự quá tải tại các khu vực đô thị, nhất là ở nội đô Hà Nội, Hải Phòng. Về địa lý, diện tích đất tự nhiên nhỏ là một trong những hạn chế đối với sự phát triển và bố trí lại không gian phát triển của Vùng Đồng bằng sông Hồng thời kỳ quy hoạch. Hơn thế nữa, những ảnh hưởng khách quan của biến đổi khí hậu, khai thác sử dụng tài nguyên với cường độ cao, thiếu bền vững, gây ô nhiễm môi trường,… cũng là những khó khăn thách thức mà khu vực này đang phải đối mặt.

Do vậy, Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng cho biết xác định rõ quy hoạch phải đi trước một bước, tư duy đột phá, tầm nhìn chiến lược, sát thực tế và khả thi, để có thể phát huy được tiềm năng khác biệt và những cơ hội nổi trội, lợi thế cạnh tranh sẵn có của các lĩnh vực, khu vực, địa phương. Bên cạnh đó, quy hoạch phải đảm bảo tháo gỡ, hóa giải những hạn chế, yếu kém, mâu thuẫn, thách thức, khó khăn đồng thời tạo ra động lực mới, thu hút nguồn lực mới cho phát triển.

Trên tinh thần đó, Bộ Kế hoạch và Đầu tư đã phối hợp chặt chẽ với các bộ, ngành và các địa phương trong Vùng triển khai xây dựng Quy hoạch Vùng Đồng bằng sông Hồng thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050 nghiêm túc, bài bản, công phu, khoa học và đúng quy định.

Ngày 4/5/2024 Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính đã ký ban hành Quyết định số 368/QĐ-TTg phê duyệt Quy hoạch nói trên.

Năm nhiệm vụ trọng tâm

Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư cho rằng bản Quy hoạch vùng này có ý nghĩa quan trọng với tư duy mới, tầm nhìn mới nhằm tăng tốc, bứt phá mạnh mẽ để phát huy nhanh, hiệu quả các giá trị truyền thống kết hợp với khai thác các cơ hội mới, bắt kịp xu thế của thế giới.

Theo đó, ông nhấn mạnh 6 chữ “Truyền thống-Liên kết-Bứt phá" để thể hiện nội dung của Quy hoạch.

Cụ thể, vùng Đồng bằng Sông Hồng có nhiều giá trị truyền thống. Đây là lợi thế nhưng cũng là thách thức lớn trong việc giữ gìn, phát huy các giá trị đó, đặc biệt là thoát ra khỏi tư duy phát triển “cũ” có tính truyền thống, xác lập tư duy phát triển mới tạo ra động lực mới cho sự phát triển vùng. Về liên kết, vùng cần tạo sự thống nhất cao trong nhận thức ở tất cả các cấp, các ngành về vai trò, vị trí và tầm quan trọng của vùng và liên kết vùng. Theo đó, liên kết vùng phải trở thành tư duy chủ đạo dẫn dắt sự phát triển toàn vùng và từng địa phương trong vùng.

Đặc biệt trong bối cảnh hiện nay, lãnh đạo ngành Kế hoạch và Đầu tư cho rằng Quy hoạch vùng cần có sự bứt phá trong việc tạo dựng hệ sinh thái phát triển. Nói cách khác, đây chính là thực hiện tốt các nhiệm vụ trọng tâm và các đột phá phát triển gắn liền với các đặc thù của Vùng, phát huy được các giá trị truyền thống song phải đổi mới mạnh mẽ, hướng đến việc chủ động kiến tạo phát triển.

Theo đó, Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng chỉ ra thứ nhất là phát triển kết cấu hạ tầng đồng bộ, hiện đại, kết nối nội Vùng, liên Vùng và quốc tế. Nhất là khai thác hiệu quả mạng lưới giao thông kết nối Thủ đô Hà Nội và các cảng biển với các địa phương trong vùng và liên vùng đồng thời hoàn thành dứt điểm các công trình trọng điểm quốc gia về giao thông, hạ tầng số, hạ tầng đô thị.

Thứ hai là tập trung xây dựng và nâng cao hiệu quả hoạt động của các trung tâm đổi mới sáng tạo, khoa học công nghệ, hệ sinh thái khởi nghiệp, hình thành các cụm liên kết ngành về đổi mới sáng tạo. Các khu kinh tế ven biển, khu công nghệ cao, khu công nghiệp, khu thương mại tự do cần được đẩy mạnh và nâng cao hiệu quả phát triển, song song với kết cấu hạ tầng đồng bộ, hiện đại, có sức cạnh tranh quốc tế và khu vực.

Thứ ba là tập trung bảo tồn, khai thác và phát huy các giá trị văn hóa của nền văn minh sông Hồng, hình thành các trung tâm, trục di sản Quảng Ninh, Hải Dương, Hưng Yên, Bắc Ninh, Hà Nội, Ninh Bình. Đặc biệt là trục văn hóa sông Hồng trong tổng thể không gian văn hóa của Bắc Bộ. Các dịch vụ văn hóa gắn phát triển với du lịch đồng thời đẩy mạnh công nghiệp văn hóa.

Thứ tư là đẩy nhanh tốc độ đô thị hóa, tăng cường liên kết và hình thành các chuỗi đô thị, trong đó, Hà Nội, Vĩnh Phúc, Bắc Ninh gắn với phát triển vành đai công nghiệp, đô thị, dịch vụ. Cùng với đó, chuỗi đô thị tại Quảng Ninh, Hải Phòng, Thái Bình, Nam Định, Ninh Bình gắn với phát triển kinh tế biển, liên kết chặt chẽ thông qua vành đai kinh tế ven biển.

Thứ năm là hoàn thiện cơ chế, chính sách phát triển và liên kết vùng đủ mạnh, bảo đảm hiệu quả điều phối một số lĩnh vực, như phát triển hạ tầng, các cụm liên kết ngành, xử lý các vấn đề môi trường, sử dụng hiệu quả, tiết kiệm và đảm bảo an ninh nguồn nước.

“Những nhiệm vụ trọng tâm và đột phá phát triển nêu trên là hết sức quan trọng để thực hiện thắng lợi mục tiêu phát triển của Vùng Đồng bằng sông Hồng trong giai đoạn tới,” Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng nói./.