Phó Chủ tịch UBND tỉnh Ninh Thuận lưu ý Sở Nông nghiệp-Phát triển Nông thôn cần có kế hoạch cụ thể với các địa phương; tăng cường tuyên truyền để dân thông suốt cùng chuyển đổi từ 3 vụ xuống 2 vụ/năm.

Sáng 14/8, tỉnh Ninh Thuận tổ chức Hội nghị chuyên đề triển khai kế hoạch nhân rộng mô hình chuyển đổi sản xuất lúa từ 3 vụ sang 2 vụ/năm trên địa bàn tỉnh.

Hội nghị nhằm đánh giá cụ thể hiệu quả của việc chuyển đổi cũng như thấy được những khó khăn, bất cập trong triển khai nhằm đưa ra giải pháp phù hợp để đẩy mạnh chuyển đổi sản xuất, mang lại giá trị kinh tế trong bối cảnh biến đối đổi khí hậu hiện nay.

Theo Giám đốc Sở Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn tỉnh Ninh Thuận Đặng Kim Cương, sau 4 năm thực hiện Quyết định số 1390/QĐ-UBND ngày 17/8/2020 của Ủy ban Nhân dân tỉnh về Kế hoạch nhân rộng mô hình chuyển đổi sản xuất lúa từ 3 vụ sang 2 vụ/năm trên địa bàn tỉnh giai đoạn 2020-2025, kết quả thực hiện chuyển đổi so với kế hoạch qua các năm giảm dần về diện tích.

Nếu như năm 2020 chuyển đổi sản xuất lúa từ 3 vụ xuống 2 vụ đạt 2.980/1.002ha, đạt trên 297% kế hoạch, sang năm 2021 thực hiện được 3.420/3.618ha, đạt 94,5% kế hoạch, năm 2022 thực hiện được 3.246/3.546ha, chỉ đạt 91,5% kế hoạch. Đáng nói hơn là đến cuối năm 2023, diện tích thực hiện chuyển đổi từ 3 vụ xuống 2 vụ chỉ đạt trên 2.700ha so với kế hoạch đề ra là trên 3.300ha, chỉ đạt trên 69%.

Về thí điểm mô hình 2 vụ lúa+1 vụ màu (vụ Mùa) không thể triển khai thực hiện kịp thời vụ, do vụ Mùa là vụ giữa trong năm nên nếu thu hoạch lúa Hè Thu xong và chuyển trồng màu vụ Mùa, không kịp thu hoạch để gieo cấy vụ Đông Xuân. Không những thế, vụ Mùa thường hay trùng thời điểm mưa bão, ngập lụt nhất là ở vùng cuối nguồn, vùng trũng nên cũng không thể sản xuất được. Hơn nữa, người nông dân hay quen với tập quán sản xuất 3 vụ lúa/năm nên để thay đổi nhận thức sản xuất cũng là vấn đề khó.

Ninh Thuận là địa phương thường xuyên chịu tác động của biến đổi khí hậu, hạn hán cục bộ hay xảy ra dẫn đến thiếu nước tưới, làm ảnh hưởng đến sản xuất. Do vậy để hạn chế thiệt hại cho sản xuất, kế hoạch chuyển đổi mô hình sản xuất lúa từ 3 vụ sang 2 vụ/năm đã được Ủy ban Nhân dân tỉnh Ninh Thuận đã ban hành.

Tuy nhiên, việc thực hiện chưa mang lại hiệu quả thiết thực, nhận thức của người dân về chuyển đổi sản xuất chưa có thay đổi rõ nét, do vậy việc tính đến mở hướng nhân rộng vẫn còn là bài toán khó.

Qua tham vấn tại hội nghị, ông Trịnh Minh Hoàng, Phó Chủ tịch Ủy ban Nhân dân tỉnh Ninh Thuận cũng thống nhất chuyển từ sản xuất lúa 3 vụ sang 2 vụ/năm đối với vùng bơm nước tưới để tránh tốn kém kinh phí bơm nước tưới. Đối với vùng chủ động nước từ kênh Bắc, kênh Nam thống nhất cho sản xuất 3 vụ/năm.

Tuy nhiên, Phó Chủ tịch Ủy ban Nhân dân tỉnh Ninh Thuận cũng lưu ý Sở Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn cần có kế hoạch làm việc cụ thể với các địa phương; tăng cường tuyên truyền để người dân thấy và thông suốt cùng chuyển đổi từ 3 vụ xuống 2 vụ/năm đối với vùng khó khăn nước tưới, giám sát không cho gieo ngoài kế hoạch, gieo trễ lịch thời vụ… dẫn đến thiệt hại cho sản xuất.

Bên cạnh đó, thời gian tới, ngành nông nghiệp tỉnh cần khẩn trương nghiên cứu, rà soát ở vùng chuyển đổi để có giải pháp hỗ trợ, cấp giống cây trồng thay thế phù hợp, tập trung chuyển đổi hiệu quả bằng các giống cây ngắn ngày, có giá trị kinh tế cao để thu hút người dân thực hiện.

Tại hội nghị, nhiều đại biểu cũng cho rằng ngay từ đầu năm, ngành nông nghiệp tỉnh phải cùng chính quyền địa phương đi khảo sát thực tế để có sự đánh giá cụ thể, cho sản xuất phù hợp đối với từng vùng, từng khu vực, từng loại đất; đồng thời xác định có đáp ứng đủ nước tưới hay không mới chuyển sản xuất từ 3 vụ xuống 2 vụ/năm.

Ông Quảng Đại Luyến, Giám đốc Hợp tác xã Dịch vụ nông nghiệp Như Bình, xã Phước Thái, huyện Ninh Phước, cho rằng cách đây khoảng 3-4 năm giá lúa thấp nên người nông dân không mấy mặn mà với sản xuất lúa, thậm chí bỏ vụ gieo cấy vì thiếu nước tưới, vì vậy việc chuyển đổi từ 3 vụ còn 2 vụ đạt trên 297% kế hoạch như năm 2020 là đúng.

Gần đây lượng nước tưới ở các hồ chứa cơ bản đáp ứng, thị trường tiêu thụ lúa gạo mở rộng, giá thu mua lúa cao nên người dân quay lại sản sản xuất 3 vụ là tất nhiên.

Ông Lưu Văn Hiệp, nông dân ở thôn Hoài Trung, xã Phước Thái, cho hay gia đình sản xuất 4,8ha lúa. Lúc đó gia đình làm 2 vụ nhưng sản lượng thu hoạch không cao, còn làm 3 vụ sản lượng cao, giá lúa cao nên gia đình sản xuất có lãi. Hoài Trung là vùng đầu nguồn nhưng nếu làm 2 vụ lúa, quá lãng phí nguồn nước. Do vậy các đơn vị liên quan cần rà soát từng vùng để cho sản xuất, không nhất thiết phải áp đặt từ 3 vụ xuống 2 vụ ở tất cả các vùng, khu vực. Nếu được, cho 2 năm sản xuất 5 vụ, nghỉ 1 vụ để phơi đất nhưng cũng tùy tình hình thời tiết để cân đối cho sản xuất phù hợp.

Giám đốc Hợp tác xã Nông nghiệp Ninh Quý, huyện Ninh Phước, ông Mai Phong Tuấn cũng cho hay việc sản xuất 3 vụ hay 2 vụ/năm là không nhất thiết. Bởi muốn chuyển đổi phải căn cứ rõ từng vùng có phù hợp với sản xuất, có hiệu quả hay không. Đối với vụ Mùa nếu cho sản xuất thì sản xuất hết, còn dừng sản xuất thì dừng hết, không thể cho vùng này gieo, vùng kia không gieo, không theo kế hoạch…, hệ lụy sẽ rất khó lường và nguy cơ dẫn đến thiệt hại cho sản xuất là khó tránh khỏi, bởi dịch bệnh dễ phát sinh, lây lan gây bệnh trên diện rộng.

Theo lãnh đạo Công ty Giống cây trồng Đông Nam, nếu như chuyển từ sản xuất 3 vụ còn 2 vụ/năm, công ty cũng gặp khó khăn trong vấn đề cung cấp giống cho người dân sản xuất, công ty cũng không có lợi nhuận. Các công ty thu mua cũng gặp khó khăn do không đảm bảo sản lượng để chế biến.

Tại hội nghị, Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tỉnh Ninh Thuận cũng tổ chức ký kết với Ủy ban Nhân dân các huyện, thành phố thực hiện chương trình phối hợp chỉ đạo, điều hành sản xuất nông nghiệp trong thời gian tới./.