Các chuyên gia cho rằng phát triển nguồn nhân lực xanh là điều kiện tiên quyết để các quốc gia hiện thực hóa mục tiêu tăng trưởng xanh, kinh tế tuần hoàn và phát triển bền vững trong tương lai.

Để đạt được mục tiêu phát triển bền vững, hiện thực hóa cam kết đạt được Net Zero vào năm 2050, các quốc gia cần thực hiện các giải pháp toàn diện, trong đó, giáo dục đóng vai trò trung tâm nhằm thu hẹp khoảng cách kỹ năng cho quá trình chuyển đổi xanh.

Đó là khẳng định của Thứ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo Việt Nam Nguyễn Văn Phúc tại phiên thảo luận với chủ đề “Đầu tư vào con người-Kiến tạo đội ngũ cho nền kinh tế tương lai” ngày 17/4, trong khuôn khổ Hội nghị Thượng đỉnh P4G lần thứ tư.

Việt Nam sẵn sàng ‘chuyển đổi xanh’

Theo Thứ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo Việt Nam Nguyễn Văn Phúc, Việt Nam đã ban hành các chính sách và quy định toàn diện trong giáo dục nhằm tạo điều kiện phát triển các ngành, nghề gắn với nền kinh tế tuần hoàn, tạo nền tảng cho sự phát triển của lực lượng lao động xanh.

Cụ thể như: Ban hành các quy định về chuẩn chương trình đào tạo, đảm bảo chất lượng và kiểm định; cập nhật và phát triển các môn học, chương trình giảng dạy mới; nâng cao khả năng tiếp cận và bình đẳng trong giáo dục…, qua đó đảm bảo tính thống nhất, minh bạch và nâng cao chất lượng giáo dục trên toàn hệ thống.

Việt Nam cũng ưu tiên phát triển các ngành nghề xanh như quản lý rác thải thông minh, công nghệ tái chế và hậu cần bền vững.

Đề cập đến chính sách phát triển lực lượng lao động hướng tới tương lai xanh, Thứ trưởng Nguyễn Văn Phúc cho rằng nhu cầu về nguồn nhân lực chất lượng cao và có tay nghề cao luôn là vấn đề cấp thiết đối với mọi quốc gia và đối với Việt Nam.

Vì vậy, Việt Nam đã và đang tập trung triển khai nhiều hành động thiết thực, toàn diện như: Triển khai Chiến lược phát triển giáo dục và đào tạo giai đoạn 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2045, trong đó xác định tự chủ đại học và chuyển đổi số là hai đột phá chiến lược nhằm tăng cường đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao cần thiết cho thế kỷ 21.

Trong những cải cách căn bản về giáo dục phổ thông, Việt Nam mong muốn xây dựng một hệ thống giáo dục mở, công bằng và hòa nhập nhằm tạo điều kiện học tập suốt đời.

Ngoài ra, Bộ Giáo dục và Đào tạo Việt Nam đã phê duyệt các chương trình đào tạo ưu tiên cho các ngành nghề trọng điểm cấp quốc gia và cấp ASEAN, với mục tiêu tạo ra nguồn nhân lực chất lượng cao sẵn sàng thúc đẩy đổi mới xanh.

“Quá trình chuyển đổi xanh của Việt Nam luôn lấy con người làm trung tâm bằng cách tạo cơ hội việc làm bền vững, đảm bảo người lao động có thể tiếp cận việc làm trong nền kinh tế xanh, cải thiện chất lượng cuộc sống thông qua công nghệ sạch, năng lượng tái tạo và thành phố xanh,” Thứ trưởng Nguyễn Văn Phúc nhấn mạnh.

Trao đổi về giải pháp, Phó Giáo sư-Tiến sỹ Bùi Huy Nhượng, Phó Hiệu trưởng Trường Đại học Kinh tế Quốc dân nhấn mạnh tầm quan trọng của việc gieo mầm tư duy xanh cho thế hệ trẻ ngay từ bậc học phổ thông.

Theo đó, ông Nhượng cho rằng cần đưa nội dung về phát triển bền vững, tiêu dùng bền vững vào các môn học phổ thông. Bên cạnh đó, việc xây dựng các mô hình trường học xanh, tổ chức hoạt động trải nghiệm ngoài trời, nâng cao nhận thức và hành vi bảo vệ môi trường cũng được xem là phương pháp giáo dục hiệu quả để dần dần hình thành tư duy xanh cho học sinh, cùng với đó là kế hoạch đào tạo giảng viên nòng cốt, nâng cao năng lực sư phạm về giáo dục vì phát triển bền vững và kỹ năng lồng ghép trong giảng dạy.

Tăng khả năng thích ứng với công nghệ xanh

Tại phiên thảo luận, các đại biểu quốc tế chia sẻ kinh nghiệm về nhận diện khoảng cách giữa các ngành nghề, kỹ năng hiện có và các ngành nghề, kỹ năng mới cho quá trình chuyển đổi xanh; những chính sách cụ thể nhằm chuẩn bị nhân lực sẵn sàng cho tương lai xanh; các mô hình hợp tác thành công giữa chính phủ, doanh nghiệp và các tổ chức trong nước, quốc tế để xây dựng đội ngũ nhân lực xanh.

Ông Mauricio Jaramillo Jassir, Thứ trưởng Bộ Ngoại giao về các vấn đề đa phương Colombia, cho hay nước này đang xây dựng chiến lược đầu tư vào con người để họ trở thành động lực lớn dẫn dắt những nỗ lực tăng trưởng bền vững.

Chính sách tăng trưởng xanh đã được đưa vào chính sách phát triển quốc gia của Colombia, chuyển đổi nền kinh tế trở thành nền kinh tế có tính cạnh tranh cao, bao trùm hơn, chống chịu với biến đổi khí hậu tốt hơn.

Để giảm thiểu những tác động tiêu cực của việc chuyển đổi thị trường lao động, Colombia đã triển khai nhiều chương trình giáo dục-đào tạo cho học sinh, sinh viên.

“Việc đào tạo lại cũng cần củng cố hơn nữa để thích ứng với việc chuyển đổi, giúp không ai bị bỏ lại phía sau. Các chương trình bảo trợ xã hội được bổ sung để hỗ trợ cho lực lượng lao động trong quá trình chuyển đổi này. Việc tạo ra các công việc xanh cũng là một trong những ưu tiên của Colombia, cùng với đó là các mô hình hợp tác khu vực công-tư, trong nước-quốc tế để nâng cao chất lượng đào tạo cho đội ngũ nhân lực sẵn sàng cho tương lai,” ông Mauricio Jaramillo Jassir nói.

Bà Valentine Uwamariya, Bộ trưởng Bộ Môi trường Rwanda cho rằng các quốc gia trên thế giới đang đứng trước nhiều cơ hội nhưng quá trình chuyển đổi chỉ thành công nếu các nước tập trung đầu tư vào con người và cơ sở hạ tầng.

Rwanda đang tiếp cận vấn đề này với nhiều khía cạnh khác nhau, đặt người dân ở trung tâm để thúc đẩy nền kinh tế xanh. Trong đó, chú trọng đồng bộ hệ thống đào tạo với các kỹ năng cần thiết cho một nền tăng trưởng xanh, thúc đẩy đào tạo nghề với những khóa đào tạo đặc biệt về năng lượng mặt trời, nông nghiệp bền vững, xây dựng xanh; tăng cường mối liên kết giữa đào tạo với nhu cầu thị trường. Cùng với đó, Chính phủ cũng thúc đẩy hợp tác với khu vực tư nhân để tạo ra cơ hội việc làm trong các lĩnh vực xanh.

Bà Noralene M. Uy, Trợ lý Bộ trưởng Môi trường và Tài nguyên thiên nhiên Philippines cho biết, tại Philippines, chính phủ xác định rõ nhiệm vụ cấp bách là tái cấu trúc toàn diện hệ thống đào tạo và phát triển kỹ năng lao động, nhằm đáp ứng yêu cầu của nền kinh tế xanh. Cải cách này bao gồm việc tích hợp các kỹ năng bền vững và quy tắc bảo vệ môi trường vào toàn bộ quy trình đào tạo nghề.

"Chúng tôi đang hướng tới chuyển dịch cơ cấu kinh tế sang các lĩnh vực carbon thấp, tạo ra lực lượng lao động lành nghề, đáp ứng nhu cầu mới của thị trường và hỗ trợ các chính sách tăng trưởng xanh trong tương lai", bà Noralene thông tin.

Cũng theo bà, Chính phủ Philippines đang tích cực triển khai các chương trình tạo việc làm trong các lĩnh vực năng lượng tái tạo, nông nghiệp sinh thái, xây dựng bền vững và quản lý tài nguyên. Bên cạnh đó, các chính sách thúc đẩy cạnh tranh xanh cũng đang được hoàn thiện để nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia trên nền tảng phát triển bền vững.

Đóng góp ý kiến tại phiên thảo luận, Giám đốc quốc gia Ngân hàng Phát triển châu Á (ADB) tại Việt Nam, ông Shantanu Chakraborty cho rằng khả năng đổi mới sáng tạo và thích ứng nhanh với công nghệ xanh sẽ là chìa khóa giúp các quốc gia bắt kịp xu hướng toàn cầu.

Để đạt được điều đó, đại diện ADB khuyến nghị các ưu tiên chiến lược cần được triển khai song song, bao gồm đầu tư mạnh mẽ vào giáo dục và đào tạo, phát triển các chương trình giảng dạy "xanh" ở mọi cấp học, từ phổ thông đến đào tạo nghề, với nội dung thực hành gắn sát thực tiễn sản xuất-kinh doanh, tạo lập môi trường học tập suốt đời và phát triển chuyên môn liên tục, nhằm cập nhật kịp thời với tốc độ tiến bộ của ngành xanh.

Đặc biệt, chính sách và ưu đãi của chính phủ đóng vai trò then chốt, từ hỗ trợ cơ sở đào tạo, miễn giảm thuế, đến tài trợ nghiên cứu và phát triển. Việc xây dựng khung kỹ năng và trình độ quốc gia về chuyển đổi xanh sẽ tạo nền tảng vững chắc cho việc chuẩn hóa và lan tỏa các chương trình đào tạo chất lượng.

ADB cũng kêu gọi sự phối hợp chặt chẽ giữa các cơ sở giáo dục, doanh nghiệp và cơ quan quản lý nhà nước trong triển khai các chương trình đào tạo linh hoạt, hướng đến thu hẹp khoảng cách kỹ năng, đồng thời tạo điều kiện để người lao động và cộng đồng địa phương tham gia sâu hơn vào các sáng kiến xanh, bảo tồn tài nguyên thiên nhiên và thích ứng với biến đổi khí hậu./.