Quy hoạch Mạng lưới Đường sắt thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050 là quy hoạch ngành quốc gia có tính chất tổng thể phát triển mạng lưới đường sắt quốc gia.

Liên danh Trung tâm Tư vấn Đầu tư Phát triển Giao thông Vận tải (CCTDI) và Công ty Cổ phần Tư vấn Đầu tư và Xây dựng Giao thông Vận tải (TRICC-JSC) vừa hoàn tất Báo cáo đầu kỳ Quy hoạch Một số Ga Đường sắt Quốc gia trong Đô thị, Ga Đầu mối, Ga Liên vận Quốc tế.

Theo tư vấn, Quy hoạch Mạng lưới Đường sắt thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050 là quy hoạch ngành quốc gia có tính chất tổng thể phát triển mạng lưới đường sắt quốc gia, chưa đề cập chi tiết về số lượng, chức năng, vị trí cũng như quy mô quy hoạch các ga trên các tuyến đường sắt.

Nhưng mục tiêu của quy hoạch đặt ra đối với mạng lưới đường sắt quốc gia là phải đủ năng lực đáp ứng khối lượng vận chuyển hàng hóa đạt 11,8 triệu tấn, gấp 2,3 lần so với hiện trạng năm 2019 và 21,5 triệu khách đối với đường sắt quốc gia, gấp 2,7 lần so với hiện trạng năm 2019.

Do đó, để đảm bảo thực hiện được mục tiêu của Quy hoạch Mạng lưới Đường sắt, ngoài cải tạo, nâng cấp, xây mới các tuyến đường sắt, cần thiết phải quy hoạch để tăng năng lực thông qua của các ga đường sắt quốc gia, đặc biệt là đối với các ga trong đô thị, ga đầu mối, ga liên vận quốc tế.

Cũng theo tư vấn, các ga được quy hoạch phải gắn với phương án quy hoạch tuyến đường sắt, định hướng kết nối của tuyến với cảng cạn, cảng biển, cảng thủy nội địa, đường sắt đô thị, phù hợp với kịch bản tổ chức tác nghiệp chạy tàu trên tuyến và mạng lưới đường sắt quốc gia.

Vị trí của ga và vị trí kết nối đảm bảo các nguyên tắc kỹ thuật đường sắt, đồng thời đáp ứng tối đa mục tiêu tạo thuận lợi cho phát triển kinh tế-xã hội của địa phương trong việc bố trí không gian các cơ sở hạ tầng và sử dụng đất.

[Có nhất thiết phải "kéo" đường sắt tốc độ cao sâu vào ga Hà Nội?]

Trong đó, ga hàng hóa phải đảm bảo có đường bộ kết nối thuận lợi đáp ứng xe tải trọng lớn, có dự trù không gian cho giai đoạn dài hạn.

Ga hành khách phải kết nối thuận lợi với giao thông công cộng đô thị, phương tiện cá nhân, dự trữ quỹ đất đủ không gian cho các dịch vụ và tiện tích để thu hút và phục vụ khách hàng, có thể kết hợp với mô hình TOD - phát triển đô thị theo định hướng giao thông công cộng," tư vấn nêu định hướng.

Từ đây, tư vấn đề xuất định hướng quy hoạch 16 ga quan trọng (trừ các ga đã có trong quy hoạch các khu đầu mối thành phố Hà Nội, Thành phố Hồ Chí Minh, thành phố Hải Phòng) trên 4 tuyến đường sắt đang hoạt động thường xuyên gồm tuyến Hà Nội-Thành phố Hồ Chí Minh, tuyến Hà Nội-Đồng Đăng trên Hành lang Bắc-Nam; tuyến Hà Nội-Hải Phòng, tuyến Yên Viên-Lào Cai trên Hành lang Đông-Tây.

Cụ thể, tuyến Hà Nội-Đồng Đăng quy hoạch 3 ga. Trong đó, ga Đồng Đăng là ga biên giới, liên vận quốc tế, giao tiếp với đường sắt Trung Quốc; ưu tiên chức năng thông quan, sau đó mới đến chức năng xếp dỡ cho hàng hóa của khu vực.

Ga Yên Trạch (Lạng Sơn) là ga hỗn hợp có kết nối tuyến nhánh Mai Pha-Na Dương, kết nối với Cảng cạn Yên Trạch; trung và dài hạn có thể đảm nhận chức năng ga khách chính thay thế cho Ga Lạng Sơn.

Ga Kép (Bắc Giang) là ga hỗn hợp, liên vận quốc tế trên tuyến; ưu tiên chức năng lập tàu, xếp dỡ và dịch vụ kho bãi.

Tuyến Hà Nội-Hải Phòng quy hoạch Ga Vật Cách (Hải Phòng) là ga hàng hóa, gồm hai khu Ga Vật Cách và Cảng Vật Cách.

Tuyến Hà Nội-Lào Cai quy hoạch 4 ga. Trong đó, Hương Canh (Vĩnh Phúc) là ga hỗn hợp, có định hướng kết nối Cảng cạn Vĩnh Phúc.

[Có nhất thiết phải "kéo" đường sắt tốc độ cao sâu vào ga Hà Nội?]

Ga Việt Trì (Phú Thọ) là ga hỗn hợp, có định hướng kết nối cảng thủy nội địa Việt Trì. Ga Xuân Giao A (Lào Cai) là ga đầu mối đường sắt quốc gia kết nối khu mỏ Apatit Lào Cai.

Ga Lào Cai là ga biên giới, liên vận quốc tế, có giao tiếp với đường sắt Trung Quốc; có chức năng thông quan, lập tàu.

Riêng tuyến Hà Nội-Thành phố Hồ Chí Minh, tư vấn đề xuất quy hoạch 8 ga là ga đầu mối, ga trong đô thị lớn, ga có định hướng quy hoạch kết nối cảng thủy nội địa, cảng biển, thay đổi chức năng.

Trong đó, ga Ninh Bình là ga hỗn hợp, có kết nối với cụm cảng Ninh Bình-Ninh Phúc và cảng cạn.

Ga Khoa Trường (Thanh Hóa) là ga hỗn hợp, có nhánh kết nối với khu kinh tế và cảng Nghi Sơn.

Ga Vinh (Nghệ An) là ga hỗn hợp, ưu tiên chức năng chính là ga hành khách trong đô thị, phục vụ du lịch.

Ga Đông Hà (Quảng Trị) là ga hỗn hợp, có kết nối với cảng Mỹ Thủy, xem xét khả năng là ga liên vận quốc tế.

Ga Kim Liên là ga hỗn hợp, ưu tiên chức năng ga hàng, có kết nối với cảng Liên Chiểu, xem xét khả năng là ga liên vận quốc tế.

Ga Diêu Trì là ga hỗn hợp khách và hàng hóa; là đầu mối giao thông kết nối các trung tâm logistics cấp vùng và tỉnh; xem xét khả năng là ga liên vận quốc tế.

Ga Nha Trang là ga hành khách, ưu tiên phục vụ khách du lịch. Ga Tháp Chàm là ga hỗn hợp hành khách và hàng hóa; kết nối, trung chuyển hành khách với tuyến đường sắt Tháp Chàm-Đà Lạt. Đồng thời thực hiện chỉnh bị đầu máy và sửa chữa toa xe.

Báo cáo đầu kỳ Quy hoạch một số ga đường sắt quốc gia trong đô thị, ga đầu mối, ga liên vận quốc tế cho hay, trong 16 ga đề xuất quy hoạch, tư vấn cũng đề xuất vị trí, mở rộng quy mô đối với các ga hàng hóa.

Trong đó, Ga Đồng Đăng quy mô được mở rộng từ hơn 12ha hiện nay lên hơn 22ha nhằm đáp ứng nhu cầu về hàng hóa thông qua đạt 2-2,5 triệu tấn/năm; thêm đường xếp dỡ, bổ sung diện tích bãi hàng, kho ga, đường đón gửi tàu, bố trí đường kết nối rộng hơn vào bãi hàng.

Ga Yên Trạch quy mô được mở rộng từ hơn 2ha hiện nay lên tối thiểu đạt 6,5ha, có bố trí ranh giới, mặt bằng, đường vào ga, đường vào bãi hàng, thêm đường ga, đường xếp dỡ.

Ga Kép mở rộng từ gần 13ha hiện nay lên hơn 22ha nhằm đáp ứng nhu cầu về hàng hóa xếp dỡ 1-2 triệu tấn/năm; bố trí lại đường kết nối, đường vào bãi hàng, mở rộng nhà ga, bãi hàng, kho ga, đường xếp dỡ, nhà hải quan.

Ga Khoa Trường mở rộng từ gần 5ha hiện nay lên hơn 18ha nhằm đáp ứng nhu cầu xếp dỡ 1-2 triệu tấn/năm; quy hoạch lại toàn bộ mặt bằng ga, nhánh nối ray vào Khu Kinh tế Nghi Sơn và Bến cảng Bắc Nghi Sơn.

Đối với Ga Diêu Trì quy mô dự kiến khoảng 4ha, trong đó ga Diêu Trì hiện hữu khoảng 2,6ha; nâng cấp và cải tạo bên phải nhà ga là bãi hàng, kho hàng diện tích dự kiến khoảng 1,8ha.

Trong khi đó, Ga Tháp Chàm quy mô dự kiến khoảng 15ha, trong đó Ga Tháp Chàm hiện hữu khoảng 11ha, bhổ sung depot phục vụ tuyến Đường sắt Tháp Chàm-Đà Lạt dự kiến khoảng 3,8ha./.