Chăn nuôi lợn của Việt Nam được xác định đang chuyển dịch dần từ chăn nuôi quy mô nhỏ sang chăn nuôi tập trung, quy mô lớn và phải đối mặt với không ít khó khăn, thách thức.

Trong rổ thực phẩm tiêu dùng, thịt lợn chiếm tới 65% cơ cấu thực phẩm do đó ảnh hưởng của nguồn thịt cung ứng ra thị trường sẽ tác động rất lớn đến đời sống và nền kinh tế. Việc đảm bảo chăn nuôi lợn phát triển ổn định và bền vững sẽ là nhiệm vụ quan trọng của ngành chăn nuôi.

Chăn nuôi lợn đang chuyển dịch từ nhỏ lẻ sang tập trung

Tại hội nghị thúc đẩy phát triển chăn nuôi lợn bền vững do Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn tổ chức ngày 14/8, ông Phạm Kim Đăng, Phó Cục trưởng Cục Chăn nuôi (Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn) cho biết tổng số lợn của cả nước tính đến thời điểm cuối tháng 6/2024 ước đạt hơn 25 triệu con (tăng 2,9% so với cùng thời điểm năm 2023). Tổng đàn lợn nái hiện nay ổn định khoảng 3 triệu con.

Chăn nuôi lợn chuyển dịch theo hướng giảm chăn nuôi nhỏ lẻ, hộ gia đình, tăng mạnh các hộ chăn nuôi chuyên nghiệp và trang trại quy mô lớn. Trong 5 năm vừa qua, tỷ lệ chăn nuôi nông hộ giảm từ 5-7%/năm. Hiện nay, sản lượng lợn sản xuất trong nông hộ nhỏ lẻ giảm còn 35-40%, sản lượng lợn sản xuất trong hộ chuyên nghiệp và trang trại đã chiếm tới 60-65%.

Theo ông Phạm Kim Đăng, bên cạnh những yếu tố thuận lợi, chăn nuôi nuôi lợn hiện nay vẫn đối diện với nhiều khó khăn như: Chăn nuôi an toàn sinh học và kiểm soát dịch bệnh chưa thực sự được triển khai đồng bộ; tính chuyên nghiệp trong chăn nuôi của khu vực nông hộ, trang trại quy mô vừa và nhỏ chưa được cải thiện, giá thành sản xuất còn cao. Bên cạnh đó, giết mổ tập trung, công nghiệp không cạnh tranh được với giết mổ nhỏ lẻ dẫn đến chênh lệch lớn giữa giá bán của người chăn nuôi.

Dẫn chứng về khó khăn của địa phương trong việc thực hiện quy định về chăn nuôi lợn tại địa phương, ông Nguyễn Đình Xuân, Giám đốc Sở Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn tỉnh Tây Ninh thừa nhận mặc dù nỗ lực xây dựng, mở rộng vùng an toàn dịch bệnh nhưng đến khi đã được công nhận lại chưa có quy định mạnh mẽ để bảo vệ khu vực này, nhất là liên quan tới công tác vận chuyển gia súc gia, cầm qua địa bàn thuộc vùng.

Mặc khác, ông Nguyễn Đình Xuân cho biết hiện nay xung đột giữa xây dựng trang trại chăn nuôi và khu dân cư chưa có cách giải quyết. Nhiều trang trại khi xây dựng đã tuân thủ quy định về đảm bảo khoảng cách với khu dân cư (500m). Tuy nhiên, do chưa có quy định nào về việc người dân xung quanh trang trại không được phát triển nhà ở vào phạm vi khoảng cách này dẫn tới tình trạng nhà dân ngày một tiến sát khu vực nuôi rồi khiếu nại vì bị mùi hôi từ khu vực nuôi ảnh hưởng.

Sự chuyển dịch trong quy mô chăn nuôi cũng kéo theo đó những khó khăn về thức ăn, ông Phạm Kim Đăng chỉ ra rằng cùng với sự chuyển dịch mạnh mẽ về phương thức chăn nuôi từ quy mô chăn nuôi nông hộ sang quy mô trang trại, tỷ trọng thức ăn chăn nuôi công nghiệp đã không ngừng tăng lên trong thời gian qua, chiếm khoảng 75% tổng nhu cầu thức ăn của toàn ngành chăn nuôi, tỷ trọng thức ăn tận dụng, tự chế biến, phối trộn chỉ chiếm khoảng 25%. Do đó, khi thị trường có biến động về giá, người chăn nuôi vẫn bị ảnh hưởng nhiều nhất.

Cần chủ động nguồn thức ăn và con giống

Ông Nguyễn Xuân Dương, Chủ tịch Hiệp hội Chăn nuôi Việt Nam cho rằng để thúc đẩy phát triển bền vững về chăn nuôi lợn cần phải định hướng phát triển rõ ràng, ban hành chế tài xử lý, kiểm soát tốt được dịch bệnh, điều tiết thị trường, xem lại cán cân xuất nhập khẩu…. Về giết mổ cần công nghiệp hóa, tiến tới đưa dây chuyền hiện đại vào sản xuất tránh manh mún như hiện nay.

Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Phùng Đức Tiến khẳng định chăn nuôi lợn của Việt Nam được xác định là ngành chủ lực, quan trọng. Chăn nuôi lợn đã và đang chuyển dịch dần từ chăn nuôi quy mô nhỏ sang chăn nuôi tập trung, hàng hóa, quy mô lớn. Ngày càng có nhiều mô hình chăn nuôi trang trại, tập trung và hình thành các chuỗi giá trị chăn nuôi.

Ông Tiến cũng cho rằng: “Hàng năm, chúng ta phải bỏ ra 7 tỷ USD nhập khẩu nguyên liệu thức ăn chăn nuôi. Do đó, các địa phương, đơn vị phải xây dựng ngay kế hoạch chủ động nguồn nguyên liệu thức ăn chăn nuôi trong nước để hạn chế phụ thuộc vào nguyên liệu nhập khẩu.”

Thứ trưởng Phùng Đức Tiến lưu ý về lâu dài cần tập trung đẩy mạnh công tác phòng, chống buôn lậu qua biên giới gia cầm ở các tỉnh phía Bắc, buôn lậu phía Nam; tiếp tục rà soát nhập khẩu đảm bảo đúng quy định pháp luật và phát huy lợi thế của hàng rào kỹ thuật. Các đơn vị chức năng cần tập trung chỉ đạo, hỗ trợ các doanh nghiệp, nhất là các doanh nghiệp lớn đẩy mạnh hoạt động xuất khẩu.

Đặc biệt, ông chỉ đạo các đơn vị phải quản lý chặt chẽ công tác giết mổ, chế biến gắn với đảm bảo an toàn thực phẩm. Nghị quyết số 43/2017/QH14 của Quốc hội thực hiện chính sách pháp luật về an toàn thực phẩm đã được ban hành nhưng các địa phương vẫn rất lơ là, hời hợt. Các cơ sở giết mổ tập trung không được phát huy, cơ sở giết mổ nhỏ lẻ tăng lên.

“Chúng ta đang tiến tới xây dựng một nền nông nghiệp thân thiện, xanh thì việc giảm phát thải trong chăn nuôi lợn cũng phải được lưu tâm khống chế,” ông Tiến nhấn mạnh.

Đối với tình hình chăn nuôi lợn hiện nay, Thứ trưởng Phùng Đức Tiến cho rằng giá thịt lợn đang ở mức khá cao đã đem lại lợi nhuận cho người chăn nuôi và doanh nghiệp sau một thời gian bị thua lỗ. Tuy nhiên, thời gian từ nay tới Tết Nguyên đán 2025 không còn nhiều và đây là thời điểm quan trọng để chăn nuôi lợn tập trung tháo gỡ những khó khăn, chuẩn bị điều kiện cần thiết để đảm bảo đủ nguồn cung an toàn, chất lượng. Trước mắt, chăn nuôi lợn phải đảm bảo cung cấp đủ lượng giống có năng suất, chất lượng cao./.