Phẫu thuật ghép đoạn khí quản của người cho chết não kết hợp phẫu thuật tạo hình thực quản cổ là ca hiếm gặp trong y văn thế giới và lần đầu tiên được thực hiện thành công tại Việt Nam.

Ngày 7/8, Tiến sỹ Dương Đức Hùng - Giám đốc Bệnh viện Hữu nghị Việt Đức cho biết các bác sỹ của bệnh viện đã phẫu thuật ghép khí quản từ đoạn khí quản của người cho chết não kết hợp với phẫu thuật tạo hình thực quản hẹp.

Đây là một trong những ca ghép khí quản kết hợp với phẫu thuật tạo hình thực quản cổ hiếm gặp trong y văn thế giới và lần đầu tiên được thực hiện thành công tại Việt Nam.

Như vậy, Bệnh viện Việt Đức đã ghi dấu ấn Việt Nam trên bản đồ ghép khí quản thế giới đồng thời góp phần khẳng định thêm trình độ, uy tín và thương hiệu của ngành y tế nước nhà.

Ăn qua đường bụng suốt 2 năm

Tháng 7/2022, bệnh nhân bị L.V.N (25 tuổi, Thanh Hóa) bị tai nạn giao thông được chấn đoán đa chấn thương, chấn thương sọ não, chấn thương hàm mặt, chấn thương ngực kín, chấn thương gan, được phẫu thuật kết hợp xương hàm mặt, vùng cổ và điều trị bảo tồn các cơ quan tổn thương khác. Sau mổ, người bệnh được theo dõi và điều trị hồi sức tích cực (có mở khí quản: Tạo một lỗ ở cổ để thở mà không thể thở qua đường mũi như thông thường), khi ổn định thì bệnh nhân được chuyển về bệnh viện địa phương điều trị tiếp.

Một tháng sau khi mở khí quản, người bệnh được hội chẩn điều trị bảo tồn xét nong và đặt stent khí quản thất bại sau đó phẫu thuật cắt nối khí quản tại một cơ sở y tế tại Hà Nội nhưng không thành công do tổn thương phức tạp và hẹp trên một đoạn khí quản dài (sau khoảng 2 tháng xuất hiện khó thở và phải mở lại khí quản vĩnh viễn).

Trong thời gian điều trị hẹp khí quản cổ, khi chưa phải mở khí quản vĩnh viễn, bệnh nhân ăn uống hoàn toàn bình thường qua đường miệng và đi tiêm thuốc chống tạo sẹo vào vị trí khí quản bị tổn thương.

Đến tháng 5/2023, sau mũi tiêm thứ 6 người bệnh xuất hiện chảy dịch sữa qua chỗ mở khí quản, được các bác sỹ chuyên khoa tiêu hóa chẩn đoán rò khí - thực quản tại vị trí tiêm chống tạo sẹo của khí quản và tiến hành mở thông dạ dày nuôi ăn. Bệnh nhân vẫn được thăm khám định kỳ tại Bệnh viện Hữu nghị Việt Đức.

Trong thời gian gần 2 năm, bệnh nhân không ăn được bằng đường miệng (mà phải ăn bơm qua mở thông dạ dày), không thở qua đường mũi mà thở qua đường mở khí quản ở cổ (thường xuyên loét chảy máu và nhiễm trùng tại vị trí mở khí quản)…

"Lúc này, bệnh nhân ăn uống cái gì đều bị chui vào phổi. Trên cơ thể bệnh nhân không chỉ phải 'đục lỗ' để thở mà còn phải đục ở dưới bụng để bơm thức ăn thẳng dạ dày. Rắc rối do mở khí quản không chỉ gây loét, chảy máu, mà về lâu dài, khi không thở qua đường tự nhiên (không khí được làm ấm, ẩm qua mũi), thở khí quản lâu ngày làm tăng nguy cơ xơ phổi, hỏng phổi, nguy cơ viêm phổi cao hơn người bình thường,” Tiến sỹ Hùng nhấn mạnh.

Mở ra cơ hội cứu sống nhiều người

Trước những thương tổn phức tạp của người bệnh, các bác sỹ của Bệnh viện Hữu nghị Việt Đức đã hội chẩn liên chuyên khoa (tai mũi họng, tiêu hoá, phẫu thuật lồng ngực, phục hồi chức năng, gây mê hồi sức, ngân hàng mô, dinh dưỡng….). Các bác sỹ thống nhất tiến hành phẫu thuật hai thì: Thì một phẫu thuật tạo hình cắt-nối đoạn thực quản cổ bị hẹp hoặc tạo hình thực quản bằng đoạn đại tràng; Thì hai phẫu thuật tạo hình đoạn thanh môn kết hợp ghép đoạn khí quản cổ bằng đoạn khí quản của người cho chết não.

Với sự chuẩn bị kĩ lưỡng của ekip các chuyên gia đầu ngành tại Bệnh viện Hữu nghị Việt Đức, ngày 11/04/2024, người bệnh được tiến hành phẫu thuật tạo hình cắt - nối thực quản cổ, cắt đoạn sẹo xơ khí quản và chuẩn bị hai đầu khí quản sẵn sàng cho lần phẫu thuật thì 2; ngày 13/05/2024, người bệnh được phẫu thuật thì hai ghép khí quản cổ bằng khí quản khí quản của người cho chết não kết hợp với đặt stent khí quản, chuyển vị cơ ức đòn chũm hai bên che phủ đoạn khí quản ghép.

Sau một thời gian điều trị tích cực, người bệnh được ra viện và trở về nhà vào ngày 25/6/2024. Bệnh nhân đã được khám lại sau 1 tháng với thể trạng tốt (bệnh nhân tăng được 5kg), sẹo mổ liền tốt, bệnh nhân ăn uống được bằng đường miệng và tự thở qua đường mũi trở lại.

Kết quả soi thực quản và khí quản: sẹo mổ liền tốt, đoạn khí quản ghép màu hồng không xung huyết không hoại tử, không hẹp. Sau khám lại 3 tháng bệnh nhân đã tăng được 10kg với thể trạng toàn thân khoẻ mạnh, tự thở qua mũi, tự ăn qua đường miệng.

Tình trạng hiện tại của bệnh nhân thay đổi hoàn toàn: Bệnh nhân tăng cân trở lại, sức khoẻ tiến triển tốt, ăn được bằng đường miệng và thở bằng đường mũi như bình thường. Cả bệnh nhân và gia đình lạc quan trở lại.

Giám đốc Bệnh viện Hữu nghị Việt Đức phân tích, phẫu thuật ghép khí quản nói chung và phẫu thuật ghép đường thở nói riêng vẫn còn là một thách thức trong ngành ngoại khoa và trong giới y học trên thế giới. Có nhiều báo cáo ngắn hạn về phẫu thuật ghép đoạn khí quản nhưng kết quả rất khiêm tốn và còn nhiều thách thức và chưa có một phương pháp nào hiệu quả nhất để xử trí loại hình tổn thương này. Số ca được ghép như bệnh nhân này trên thế giới đếm trên đầu ngón tay, dưới 10 ca. Thái Lan có 2 ca theo dõi đến 20 tháng. Các trường hợp khác ở các quốc gia khác đều không thành công.

Hơn nữa, ca lâm sàng của Bệnh viện Hữu nghị Việt Đức có tính chất phức tạp rất nhiều do có hai tổn thương cùng một lúc (cả khí quản và thực quản) ở một bệnh nhân trẻ tuổi với tương lai còn dang dở phía trước.

Với kết quả của bệnh nhân trên sẽ mở ra một viễn cảnh tươi sáng cho những bệnh nhân có tổn thương đoạn khí quản dài trên 6cm (do chấn thương, hẹp bẩm sinh hoặc u...) có thể phục hồi trở lại đường thở tốt nhất.

Giám đốc Bệnh viện Việt Đức cho biết thêm từ đầu năm đến nay, tại viện có 16 trường hợp chết não hiến tạng. Trong đó, một tuần qua có 4 ca hiến tạng.

Một người chết não hiến tạng cứu ít nhất được 4 người, các bộ phận khác như van tim, mạch máu, khí quản... được bảo quản tại ngân hàng mô tại Bệnh viện Việt Đức sẽ mang lại cơ hội cho nhiều bệnh nhân khác./.