Việc vinh danh "tiếng mẹ đẻ" cũng đồng nghĩa với duy trì mối liên kết văn hóa tinh thần giữa những người Việt Nam xa xứ với cội nguồn dân tộc.

Ngày Tôn vinh tiếng Việt trong cộng đồng người Việt Nam ở nước ngoài không chỉ là một sự kiện thường niên mang tính biểu tượng mà còn là chiến lược phát triển văn hóa có chiều sâu, khi việc vinh danh "tiếng mẹ đẻ" cũng đồng nghĩa với duy trì mối liên kết văn hóa tinh thần giữa những người Việt Nam xa xứ với cội nguồn dân tộc.

Ngày 14/8 tại Hà Nội, Ủy ban Nhà nước về người Việt Nam ở nước ngoài, Bộ Ngoại giao tổ chức Lễ Tổng kết Ngày Tôn vinh tiếng Việt trong cộng đồng người Việt Nam ở nước ngoài năm 2025.

Nhịp cầu nối hồn Việt

Khóa tập huấn năm nay thu hút 80 giáo viên kiều bào, trở về từ 15 quốc gia và vùng lãnh thổ - là một minh chứng sống động cho tình yêu tiếng Việt và tấm lòng hướng về cội nguồn. Đó là những giá trị thiêng liêng, gắn kết cộng đồng người Việt Nam ở khắp nơi trên thế giới.

Theo Chủ nhiệm Ủy ban Nhà nước về người Việt Nam ở nước ngoài Nguyễn Trung Kiên, trong năm qua, công tác gìn giữ và lan tỏa tiếng Việt trong cộng đồng người Việt Nam ở nước ngoài luôn nhận được sự quan tâm sâu sắc của lãnh đạo Đảng, Nhà nước, thể hiện qua các chủ trương, chính sách hỗ trợ cộng đồng người Việt Nam ở nước ngoài giữ gìn bản sắc và ngôn ngữ dân tộc; qua các chuyến thăm, tặng sách, động viên kiều bào cũng như tập huấn giáo viên và ứng dụng công nghệ trong giảng dạy.

Cụ thể, trong chuyến thăm chính thức tới Cộng hòa Dân chủ Nhân dân Lào vào tháng 7/2024, Chủ tịch nước Tô Lâm đã đến thăm Trường song ngữ Lào-Việt Nam Nguyễn Du, biểu dương những nỗ lực của tập thể nhà trường trong việc giảng dạy tiếng Việt và gìn giữ văn hóa dân tộc cho con em kiều bào và bạn bè quốc tế.

Trong khuôn khổ chuyến thăm Thụy Điển và Estonia tháng 6/2025, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính và Phu nhân đã trao tặng nhiều đầu sách tiếng Việt cho cộng đồng người Việt tại sở tại, thể hiện sự trân trọng và khích lệ đối với công tác dạy và học tiếng Việt nơi xa Tổ quốc.

Vào tháng 5/2025 và tháng 7/2025, Phu nhân Tổng Bí thư, bà Ngô Phương Ly, đã trao tặng tủ sách tiếng Việt và đến thăm các lớp học tiếng Việt tại Đại sứ quán Việt Nam ở Belarus và Nga. Phu nhân đã lắng nghe chia sẻ của giáo viên và học sinh, trực tiếp trao quà tặng, thể hiện tình cảm sâu sắc và sự ủng hộ thiết thực đối với việc duy trì và phát triển tiếng Việt trong cộng đồng người Việt Nam ở nước ngoài.

“Những hành động ý nghĩa đó không chỉ lan tỏa nguồn cảm hứng mạnh mẽ trong cộng đồng mà còn là nguồn động viên to lớn đối với những người đang tận tâm giữ gìn và phát triển tiếng Việt, là 'nhịp cầu nối hồn Việt' trong tim mỗi người con xa xứ,” ông Nguyễn Trung Kiên nói.

Với tình yêu sâu sắc dành cho quê hương, đất nước, cộng đồng người Việt Nam ở nước ngoài trong nhiều năm qua đã không ngừng nỗ lực duy trì và phát triển các lớp dạy tiếng Việt dành cho con em.

Từ châu Âu, châu Mỹ đến châu Á, hàng trăm lớp học tiếng Việt đã được tổ chức nhờ sự tâm huyết và đóng góp của các thầy cô kiều bào, nhiều người trong số đó giảng dạy hoàn toàn miễn phí. Đặc biệt, tại một số quốc gia, vùng lãnh thổ có đông người Việt sinh sống như Đài Loan (Trung Quốc), Lào…, tiếng Việt đã chính thức được đưa vào giảng dạy như một ngoại ngữ trong hệ thống giáo dục phổ thông, góp phần quan trọng trong việc gìn giữ bản sắc văn hóa và ngôn ngữ dân tộc cho thế hệ trẻ người Việt xa Tổ quốc.

Tuy nhiên, công tác dạy và học tiếng Việt ở nước ngoài vẫn còn gặp không ít khó khăn.

Chia sẻ với phóng viên Báo Điện tử VietnamPlus, ông Nguyễn Văn Hào, Hiệu trưởng Trường Tiểu học Hữu nghị Khmer Việt Nam tại tỉnh Prey Veng, Campuchia cho biết những người làm công tác bảo tồn tiếng Việt đang thiếu giáo trình phù hợp, hạn chế về cơ sở vật chất, tài liệu giảng dạy, sự khác biệt về hệ thống giáo dục, đặc biệt là việc duy trì sự hứng thú học tiếng Việt ở lớp trẻ…

Ông Hào cho hay trường đang sử dụng bộ sách “Chân trời sáng tạo” của Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam đồng thời xây dựng tủ sách tiếng Việt gồm sách tham khảo, sách văn học để học sinh người Việt có thêm nguồn học liệu. Giáo viên đang nỗ lực hết sức để lan tỏa tiếng Việt cho con em kiều bào.

“Chúng tôi có một đội ngũ giáo viên tâm huyết với nghề song đời sống còn chật vật vì mức hỗ trợ còn thấp,” ông Hào nói.

Tăng cường truyền thông về tiếng Việt

Năm 2025 là năm thứ ba triển khai Đề án “Ngày Tôn vinh Tiếng Việt trong cộng đồng người Việt Nam ở nước ngoài giai đoạn 2023–2030” theo Quyết định của Thủ tướng Chính phủ. Đề án không chỉ là một sáng kiến tăng cường công tác về người Việt Nam ở nước ngoài, mà còn là hoạt động mang ý nghĩa chiến lược trong việc giữ gìn và phát huy bản sắc văn hóa dân tộc trong cộng đồng người Việt Nam ở nước ngoài, tăng cường gắn kết cộng đồng với quê hương, đất nước.

Trong năm 2025, các hoạt động hưởng ứng Đề án đã diễn ra sôi nổi ở trong và ngoài nước, với nhiều điểm nhấn như Lễ phát động Ngày Tôn vinh tiếng Việt và Cuộc thi “Tìm kiếm Sứ giả tiếng Việt ở nước ngoài”, thu hút hơn 50 thí sinh từ 15 quốc gia; xây dựng và trao tặng thêm các tủ sách tiếng Việt tại nhiều địa bàn, hỗ trợ hơn 5.600 cuốn sách, tài liệu dạy học tiếng Việt cho cộng đồng. Tiếng Việt còn được lồng ghép trong các chương trình văn hóa như Trại Hè Việt Nam 2025, chương trình giao lưu nghệ thuật và các hoạt động cộng đồng.

Bên cạnh đó, các bộ, ngành, địa phương, cơ quan báo chí cũng đã tích cực tham gia và đồng hành, tiêu biểu như Thành phố Hồ Chí Minh tặng 6 tủ sách cho cộng đồng tại Hàn Quốc, Nhật Bản, Phần Lan, Thụy Điển, Đan Mạch và Lào; các địa phương như An Giang, Đồng Nai đã trao tặng sách và học bổng cho học sinh gốc Việt tại Campuchia; cùng với đó là nhiều sáng kiến về giảng dạy và gìn giữ tiếng Việt của các cơ quan đại diện và hội đoàn kiều bào trên thế giới.

Nhìn lại những thành quả đó, Thứ trưởng Bộ Ngoại giao Lê Thị Thu Hằng khẳng định tiếng Việt là sợi dây bền chặt gắn kết hàng triệu trái tim người Việt ở khắp nơi và với quê hương Việt Nam. Dù ở bất cứ nơi đâu, tiếng Việt vẫn là tiếng gọi thiêng liêng đưa mỗi người con đất Việt trở về với cội nguồn, với quê hương.

"Việc hỗ trợ cộng đồng người Việt Nam ở nước ngoài giữ gìn và phát huy tiếng Việt không chỉ là nhiệm vụ mà còn là trách nhiệm thiêng liêng," Thứ trưởng nhấn mạnh.

Về định hướng trong thời gian tới, Thứ trưởng Bộ Ngoại giao lưu ý tiếp tục đẩy mạnh công tác truyền thông, nâng cao nhận thức về ý nghĩa của tiếng Việt đối với cộng đồng, sử dụng đồng bộ các kênh truyền thông chính thống và mạng xã hội để lan tỏa thông điệp "tiếng Việt-sợi dây gắn kết cộng đồng người Việt Nam ở nước ngoài."

Cùng với đó là đa dạng hóa các hình thức tổ chức hoạt động như từ lớp học trực tuyến kết hợp tương tác đến cuộc thi sáng tác, sân chơi văn hóa nghệ thuật; kết hợp tiếng Việt với nội dung gần gũi với giới trẻ như âm nhạc, điện ảnh, thể thao…

Đóng góp giải pháp, ông Trần Nhất Hoàng, Phó Cục trưởng Cục Hợp tác quốc tế, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch nhấn mạnh vai trò của văn hóa, ngôn ngữ và nghệ thuật như những sợi dây bền chặt gắn kết cộng đồng người Việt Nam ở nước ngoài với bản sắc dân tộc, quê hương và cội nguồn.

Ông đề xuất cần duy trì các sự kiện định kỳ, những hoạt động với chi phí hợp lý nhưng hiệu quả cao như các tuần phim Việt Nam; đồng thời xây dựng cơ chế thông thoáng để thu hút kiều bào đóng góp, phát huy vai trò các “Đại sứ văn hóa” trong cộng đồng, qua đó lan tỏa giá trị văn hóa Việt một cách bền vững.

Ông Phạm Vĩnh Thái, Tổng Biên tập Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam, khẳng định sẽ tiếp tục đồng hành cùng các hoạt động tôn vinh tiếng Việt, trao tặng thêm tủ sách và cung cấp sách giáo dục cho bà con kiều bào, góp phần lan tỏa văn hóa đọc tới cộng đồng./.