Hình thức mua bán điện trực tiếp sử dụng lưới điện quốc gia phải được tính đúng, tính đủ chi phí sử dụng hạ tầng vận hành, truyền tải, bảo đảm an toàn hệ thống, phù hợp với các quy hoạch điện lực.

Cần tính toán lộ trình cụ thể, khả thi cho chính sách phát triển điện lực nói chung, thực hiện cơ chế mua bán điện trực tiếp nói riêng. Đây là yêu cầu của Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà tại cuộc họp về nội dung dự thảo Nghị định quy định về cơ chế mua bán điện trực tiếp (DPPA), sáng 14/5, tại Trụ sở Chính phủ.

Tính đúng, tính đủ chi phí sử dụng hạ tầng

Tại cuộc họp, Phó Thủ tướng nhấn mạnh Đảng, Nhà nước đã có nhiều chủ trương, định hướng lớn trong lĩnh vực năng lượng, điện lực. Tuy nhiên, việc triển khai còn chậm, trong đó có định hướng phát triển thị trường điện cạnh tranh. Một trong những nguyên nhân là hành lang pháp lý chưa đồng bộ, điều kiện tổ chức, mô hình thực hiện còn mang tính đặc thù.

Cơ chế mua bán điện trực tiếp đã được xác định trong Luật Điện lực, là nền tảng tiến tới xây dựng thị trường điện cạnh tranh. Công tác quản lý nhà nước tách bạch với hoạt động sản xuất, kinh doanh, truyền tải, phân phối điện.

“Nhà nước chỉ nắm giữ, đầu tư những lĩnh vực bảo đảm an ninh năng lượng quốc gia, còn các doanh nghiệp được cạnh tranh bình đẳng, không phân biệt doanh nghiệp nhà nước hay tư nhân,” Phó Thủ tướng nói.

Phó Thủ tướng cho rằng, Nghị định cần làm rõ đối tượng tham gia mua bán điện trực tiếp; quyền, trách nhiệm, nghĩa vụ các bên tham gia mua bán điện trực tiếp về lợi ích kinh tế, bảo đảm an toàn lưới điện; chính sách ưu tiên, khuyến khích doanh nghiệp tiêu dùng năng lượng xanh, năng lượng tái tạo để nhận được tín chỉ xanh...

Bên cạnh đó, Nghị định tập trung vào đối tượng sản xuất, khách hàng tiêu dùng điện tái tạo (doanh nghiệp sản xuất, dịch vụ, thương mại, đơn vị bán lẻ điện trong khu công nghiệp...).

Đối với hình thức mua bán điện trực tiếp qua đường dây riêng hoặc đầu tư thêm hệ thống lưu trữ điện, Phó Thủ tướng gợi mở hướng không quy định về giới hạn quy mô công suất, không phụ thuộc vào quy hoạch, được quản lý theo các quy định pháp luật về thuế, môi trường, phòng chống cháy nổ, an toàn xây dựng...

Hình thức mua bán điện trực tiếp sử dụng lưới điện quốc gia phải được tính đúng, tính đủ chi phí sử dụng hạ tầng vận hành, truyền tải, bảo đảm an toàn hệ thống, phù hợp với các quy hoạch điện lực.

Phó Thủ tướng yêu cầu Bộ Công Thương, Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) tính toán, công bố công suất điện tái tạo có thể huy động, truyền tải trên công suất nguồn điện nền, làm căn cứ để điều chỉnh giảm các nguồn điện than, điện khí trong quy hoạch.

“Quy hoạch phát triển điện lực quốc gia thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050 (Quy hoạch Điện 8) không giới hạn năng lượng tái tạo khi đáp ứng được tiêu chí kỹ thuật thay thế cho những nguồn năng lượng khác với giá thành phù hợp," Phó Thủ tướng nhấn mạnh.

Nghị định cũng cần quy định quy trình minh bạch, công khai về hiện trạng các nguồn điện mà doanh nghiệp đang sử dụng để quản lý, kiểm tra, giám sát và thực hiện cung cấp tín chỉ xanh cho sản phẩm.

Tại cuộc họp, Phó Thủ tướng cũng cho ý kiến về nội dung liên quan mua bán trực tiếp đối với điện mặt trời mái nhà trong khu công nghiệp; nguồn điện tái tạo có thiết bị, pin lưu trữ điện; đánh giá tác động đối với giá thành, chi phí sản xuất của doanh nghiệp sử dụng nguồn điện tái tạo đối với khả năng chi trả của người dân...

Xây dựng Nghị định khả thi, hạn chế văn bản hướng dẫn

Trước đó, báo cáo tại cuộc họp, Thứ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Sinh Nhật Tân cho biết, dự thảo Nghị định quy định việc mua bán điện trực tiếp qua đường dây riêng, qua lưới điện quốc gia; trình tự thực hiện, trách nhiệm các đơn vị có liên quan... Quan điểm xây dựng Nghị định là bảo đảm khả thi, thực hiện được ngay và hạn chế văn bản hướng dẫn.

Mua bán điện trực tiếp qua đường dây kết nối riêng áp dụng cho các khách hàng ở gần nguồn phát và thực hiện mua bán điện không sử dụng lưới điện truyền tải, lưới điện phân phối.

Việc mua bán điện trong trường hợp này được thực hiện đơn giản, thỏa thuận giá điện giữa đơn vị phát điện và khách hàng. Hiện hình thức mua bán điện trực tiếp này đã và đang được triển khai tại các khu công nghiệp.

Mua bán điện trực tiếp qua lưới điện quốc gia áp dụng cho các khách hàng ở xa nguồn phát thực hiện mua điện qua thị trường điện giao ngay. Khách hàng có trách nhiệm thanh toán theo giá thị trường điện giao ngay cộng với các loại giá dịch vụ (gồm giá: truyền tải điện, phân phối điện, điều độ vận hành hệ thống điện, điều hành giao dịch thị trường điện lực, dịch vụ phụ trợ hệ thống điện) và các chi phí thanh toán khác. Đơn vị phát điện phải là năng lượng tái tạo mới được phép bán điện trực tiếp cho khách hàng.

Việc xây dựng và ban hành Nghị định quy định cơ chế DPPA sẽ đáp ứng xu hướng sử dụng năng lượng sạch của khách hàng sử dụng điện; góp phần thu hút đầu tư vào việc phát triển bền vững năng lượng tái tạo; hướng đến việc triển khai thị trường bán lẻ điện cạnh tranh tại Việt Nam; nâng cao tính hiệu quả của công tác quản lý nhà nước đối với hoạt động mua bán điện trực tiếp giữa đơn vị phát điện năng lượng tái tạo và khách hàng sử dụng điện lớn.

Tại cuộc họp, các ý kiến thảo luận, làm rõ quy định chi tiết đối với tiêu chí xác định phạm vi, đối tượng tham gia cơ chế DPPA theo công suất phát, sản lượng tiêu thụ, điện áp truyền tải; làm rõ nội hàm, định nghĩa khái niệm: Khách hàng lớn, mua bán trực tiếp...; mối quan hệ giữa đơn vị phát điện, khách hàng tiêu thụ với EVN; trình tự, thủ tục xác định mức độ tiêu thụ và cấp tín chỉ xanh với doanh nghiệp sử dụng năng lượng tái tạo...

Đại diện Hội Điện lực Việt Nam kiến nghị, cần quản lý chặt chẽ phương thức mua bán điện trực tiếp bằng đường dây riêng, tránh tình trạng phát triển tràn lan, chiếm dụng đất đai, phá vỡ quy hoạch.

Tương tự, đại diện hiệp hội, doanh nghiệp nước ngoài mong muốn Nghị định sớm được ban hành với những cơ chế, chính sách được cụ thể hoá trong nghị định cần kết nối với Quy hoạch Điện 8 về phát triển năng lượng tái tạo; bỏ giới hạn tiêu thụ điện đối với khách hàng mua điện trực tiếp truyền tải bằng đường dây riêng; làm rõ các chi phí mua bán điện trực tiếp truyền tải qua lưới điện quốc gia.../.