Thành phố Hồ Chí Minh xác định cuộc cách mạng tinh gọn bộ máy là “thời cơ vàng” để tổ chức lại đội ngũ cán bộ, công chức theo hướng tinh gọn, chất lượng cao, phục vụ nhân dân tốt hơn.

Sắp xếp đơn vị hành chính, tinh giản biên chế hiện được xem là một cuộc cách mạng tinh gọn bộ máy trong toàn hệ thống chính trị ở nước ta, nhằm nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý, phục vụ người dân và doanh nghiệp tốt hơn. Việc tinh gọn bộ máy giúp chính quyền địa phương hoạt động chất lượng hơn, giảm chi phí vận hành và nâng cao khả năng phản ứng nhanh với các vấn đề thực tiễn.

Hơn thế nữa, mô hình chính quyền địa phương hai cấp trong kỷ nguyên số sẽ tạo cú huých trong nâng cao chất lượng dịch vụ hành chính công. Yếu tố con người - cụ thể là đội ngũ cán bộ, công chức là nhân tố quyết định thành công của cuộc cách mạng mang ý nghĩa sống còn đối với sự phát triển của đất nước trong giai đoạn mới.

Nâng cao chất lượng cán bộ từ tinh giản biên chế

Tại Thành phố Hồ Chí Minh, việc sắp xếp đơn vị hành chính, tinh giản biên chế đang được triển khai khẩn trương, quyết liệt hơn bao giờ hết. Thành phố xác định đây là “thời cơ vàng” để tổ chức lại đội ngũ cán bộ, công chức theo hướng tinh gọn, chất lượng cao, phục vụ nhân dân tốt hơn.

Quận 3 đang là đơn vị đi đầu trong quá trình này. Theo đề án của Ủy ban Nhân dân quận, 10 phường hiện tại với gần 400 cán bộ, công chức và trên 2.000 viên chức sẽ được sắp xếp lại còn 3 phường mới dựa trên các tiêu chí về lịch sử, văn hóa gồm: Bàn Cờ, Xuân Hòa và Nhiêu Lộc.

Cùng với đó, số lượng cán bộ, công chức và viên chức sẽ giảm tối thiểu 20%. Quan trọng hơn, đội ngũ sau sắp xếp phải có đủ phẩm chất, năng lực, tinh thần đổi mới và trách nhiệm trong công vụ, chính quyền cấp cơ sở phải gần dân, sát dân và phục vụ người dân được tốt nhất.

Trong bối cảnh đó, đội ngũ cán bộ, công chức tại các địa phương buộc phải chủ động “nâng chất” để đáp ứng yêu cầu đổi mới mô hình chính quyền địa phương 2 cấp trong tình hình mới.

Ông Phạm Đăng Nam, Chủ tịch Ủy ban Nhân dân phường Võ Thị Sáu (quận 3, Thành phố Hồ Chí Minh) cho biết sau sắp xếp, phường Võ Thị Sáu sẽ đổi tên thành phường Xuân Hòa, diện tích mở rộng thêm một phần của Phường 4 hiện hữu. Về nhân sự tại chỗ có biến động tương đối, phần lớn những người “ở lại” đều đáp ứng yêu cầu, đòi hỏi mới.

“Việc đổi mới mô hình, cơ cấu tổ chức đơn vị hành chính sẽ đi kèm với những đòi hỏi, yêu cầu cao hơn về trình độ của đội ngũ cán bộ, công chức. Vì thế, để thích ứng, không còn con đường nào khác, mỗi cán bộ, công chức phải chủ động đổi mới tư duy, tự rèn luyện nâng cao trình độ, kỹ năng. Đặc biệt là kỹ năng ứng dụng công nghệ số trong quản lý, vận hành thành thạo quy trình xử lý hồ sơ, thủ tục hành chính đảm bảo nhanh chóng, tiết kiệm, hiệu quả," ông Phạm Đăng Nam chia sẻ.

Thành phố Hồ Chí Minh đang quyết liệt lãnh đạo, chỉ đạo, triển khai Đề án sắp xếp đơn vị hành chính theo mô hình chính quyền địa phương hai cấp (cấp tỉnh và cấp xã). Theo đề án, sau sắp xếp Thành phố Hồ Chí Minh dự kiến còn 102 đơn vị hành chính cấp xã, với hơn 11.500 cán bộ, công chức.

Thành phố đặt mục tiêu xây dựng đội ngũ tinh nhuệ, tránh tình trạng “cào bằng," nể nang hay lợi dụng chính sách trong đánh giá, sàng lọc nhân sự. Bộ máy mới chỉ ưu tiên giữ lại những người có đủ phẩm chất đạo đức, năng lực chuyên môn nổi bật.

Nhìn nhận về các tiêu chí, tiêu chuẩn sàng lọc, nâng chất cán bộ của Thành phố Hồ Chí Minh, Thạc sỹ Nguyễn Tuấn Anh, chuyên gia hành chính công cho rằng, đó là những đòi hỏi tất yếu đối với đội ngũ nhân sự mà tới đây đưa vào vận hành tổ chức chính quyền hai cấp. Trình độ và năng lực chuyên môn nhất định phải vượt trội hơn mới có thể đáp ứng được yêu cầu công việc trong tình hình mới. Chưa hết, trong thời đại chuyển đổi số, quá trình xây dựng chính quyền điện tử, chính quyền số cũng đòi hỏi cán bộ, công chức ở cơ sở phải vận hành thông thạo các ứng dụng, hệ thống quản lý trong môi trường số hóa.

“Do đó để không phải “đứng sang một bên, nhường đường cho người có năng lực” thì bản thân mỗi cán bộ, công chức đều phải tự rèn luyện, tự trang bị cho mình kiến thức và kỹ năng. Kỹ năng trong giao tiếp, ứng xử với nhân dân, kỹ năng xử lý tình huống và đặc biệt là nâng cao trình độ công nghệ thông tin, kỹ năng làm việc trong thời đại số," Thạc sỹ Nguyễn Tuấn Anh nói thêm.

Tái cấu trúc bộ máy - đồng bộ từ tổ chức đến năng lực chuyên môn

Chỉ đạo về cuộc cách mạng tinh gọn bộ máy, Bí thư Thành ủy Thành phố Nguyễn Văn Nên nhấn mạnh việc sắp xếp, tổ chức bộ máy lần này là yêu cầu khách quan, cấp bách, sâu sắc và đồng bộ từ tổ chức đến năng lực chuyên môn nhằm thực hiện các mục tiêu chiến lược, tạo không gian mới, điều kiện mới, động lực mới, cơ hội mới để đất nước và thành phố phát triển mạnh mẽ trong chặng đường mới.

“Lãnh đạo các cấp, ngành từ thành phố đến cơ sở cần nhận thức thông suốt đây là cuộc cách mạng tái cấu trúc bộ máy để phù hợp với yêu cầu phát triển trong kỷ nguyên mới," Bí thư Thành ủy Thành phố Hồ Chí Minh nêu rõ.

Quá trình chuyển đổi từ ba cấp sang hai cấp được cho sẽ có những thay đổi rất lớn cả về nhiệm vụ, quyền hạn, cách thức, tư duy và vị trí việc làm của toàn bộ hệ thống cán bộ, công chức ở cơ sở. Theo đề án sắp xếp đơn vị hành chính cấp xã của Thành phố Hồ Chí Minh, 102 Ủy ban Nhân dân cấp xã (phường) mới sẽ thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn bao gồm cả 70% công việc của cấp huyện (30% còn lại chuyển giao về các sở, ngành) và toàn bộ công việc của cấp xã (phường) hiện nay.

Do đó, yêu cầu về trình độ, năng lực của đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã mới phải tối thiểu tương đương trình độ của cán bộ, công chức từ cấp huyện trở lên, thậm chí người đứng đầu cấp xã có thể có trình độ tương đương cấp tỉnh (thành phố).

Tiến sỹ Nguyễn Việt Hùng, nguyên Trưởng khoa Xây dựng Đảng, Học viện Cán bộ Thành phố Hồ Chí Minh cho rằng ranh giới giữa cán bộ, công chức trong mô hình chính quyền địa phương hai cấp có thể bị xóa nhòa. Chất lượng đội ngũ cán bộ sẽ là thống nhất - thống nhất về tổ chức bộ máy, thống nhất về phương thức hoạt động, thống nhất về năng lực, chuyên môn.

"Bây giờ cấp tỉnh cũng đồng thời là cấp thực thi chính sách từ Trung ương. Còn cấp xã thì quản lý, chăm lo gần như 100% hoạt động đời sống sinh hoạt của người dân. Cấp xã lo cho dân từ lúc khai sinh cho đến lúc khai tử. Cán bộ cấp xã phải là người có tầm nhìn bao quát, biết tổng kết thực tiễn thành lý luận, biết đúc kết mô hình, xây dựng phương án để thực thi. Và như thế, trình độ cán bộ, công chức cấp xã được nâng lên," Tiến sỹ Nguyễn Việt Hùng phân tích.

Đồng quan điểm, Tiến sỹ Đinh Thị Thanh Nga, Trưởng bộ môn Pháp luật Hành chính Hình sự, khoa Luật, Trường Đại học Sài Gòn cho rằng so với hiện nay thì bộ máy chính quyền địa phương hai cấp đặt ra những thử thách rất mới, rất lớn về mọi khía cạnh. Người cán bộ, công chức sẽ phải mang trong mình tinh thần thật sự của người cách mạng chấp nhận thay đổi, liên tục học hỏi, đổi mới, sáng tạo năng động dám nghĩ, dám làm và phải dám chịu trách nhiệm trong thực hiện công vụ, thậm chí chấp nhận “rời đi” vì lợi ích chung./.

Đón đọc bài 2: Phân cấp, phân quyền gắn với kiểm soát quyền lực, cơ chế minh bạch