Tỉnh Bắc Ninh hiện có 4 nhà máy xử lý chất thải rắn phát năng lượng với tổng công suất khoảng 1.800 tấn/ngày, đêm, song việc vận hành các nhà máy này vẫn đang gặp nhiều vướng mắc.

Mỗi ngày, tỉnh Bắc Ninh phát sinh khoảng hơn 1.000 tấn rác thải sinh hoạt và hàng trăm tấn rác thải công nghiệp. Trước thực trạng đó, tỉnh đã xây dựng các lò đốt rác để xử lý cấp bách rác thải sinh hoạt, đầu tư các khu xử lý chất thải rắn sinh hoạt công nghệ cao phát năng lượng trên địa bàn.

Tỉnh Bắc Ninh hiện có 4 nhà máy xử lý chất thải rắn phát năng lượng tại các huyện: Quế Võ, Thuận Thành và Lương Tài với tổng công suất khoảng 1.800 tấn/ngày, đêm. Đến nay, đã có 3 nhà máy đi vào hoạt động, góp phần quan trọng trong việc xử lý rác thải tại các địa phương trên địa bàn tỉnh. Tuy nhiên, việc vận hành của các nhà máy này vẫn đang gặp nhiều vướng mắc.

Nhà máy đốt rác phát điện thị xã Thuận Thành là dự án hợp tác đầu tư giữa Công ty Cổ phần Môi trường Thuận Thành với Tập đoàn JFE Engineering Corporation (Nhật Bản), được khởi công xây dựng tháng 1/2022 và hoàn thành các hạng mục vào tháng 10/2023, công suất xử lý rác 600 tấn/ngày đêm, công suất phát điện 13,5MW, có tổng mức đầu tư 74 triệu USD. Nhà máy được UBND tỉnh cấp phép môi trường và tiếp nhận, xử lý chất thải rắn từ ngày 1/1/2024, vận hành thử nghiệm từ ngày 8/1/2024.

Đây là dự án được đầu tư công nghệ xử lý hiện đại nhất hiện nay. Khi đi vào hoạt động, nhà máy sẽ giúp giảm lượng rác thải chôn lấp tại tỉnh Bắc Ninh, đồng thời giải quyết được vấn đề thiếu hụt điện năng nhờ đốt rác thải và tận dụng thu hồi nhiệt năng sinh ra trong quá trình đốt để tạo năng lượng điện. Ước tính, nhà máy bổ sung vào lưới điện quốc gia khoảng 100 triệu KWh/mỗi năm.

Nhà máy đang hoàn thiện những thủ tục cuối cùng để đưa vào vận hành thương mại trong quý I/2025. Tuy nhiên, đến nay, Nhà máy hoạt động không có lãi do chưa được ký đơn giá xử lý chính thức, chưa có doanh thu bán điện do chưa xong thủ tục pháp lý.

Theo ông Vũ Mạnh Tiến, Tổng Giám đốc Công ty Cổ phần Môi trường Thuận Thành, nhà máy đã tiếp nhận đủ rác từ các địa phương thành phố Bắc Ninh, Từ Sơn, thị xã Thuận Thành và huyện Tiên Du, vận hành hết công suất, bảo đảm đúng quy trình, năng lực xử lý. Tuy nhiên, đến thời điểm hiện tại, nhà máy chưa được ký hợp đồng xử lý rác thải, bao gồm cả đơn giá xử lý rác thải với UBND tỉnh; chưa xin được cấp phép hoạt động điện lực với Cục Điều tiết điện lực, Bộ Công Thương dẫn đến chưa có đơn giá xử lý chính thức, giá xử lý hiện tại thấp hơn chi phí sản xuất rất nhiều, chưa có doanh thu bán điện…Điều này gây thiệt hại không nhỏ, khiến nhà máy hoạt động không có lãi, đang phải bù lỗ.

Ông Yasuo Ishikawa, Giám đốc Công ty Năng lượng xanh T&J (đơn vị vận hành dự án) chia sẻ, dự án đã nhận được sự hỗ trợ của thị xã Thuận Thành và tỉnh Bắc Ninh trong giai đoạn xây dựng và vận hành chạy thử. Rất mong thời gian tới, lãnh đạo tỉnh xem xét hỗ trợ tốt hơn nữa về phí xử lý rác, do công nghệ hiện đại của nhà máy có chi phí khá cao. Bên cạnh đó, do nhiên liệu của nhà máy chính là rác nên công ty luôn cần đủ rác để vận hành ổn định nhà máy.

Nhà máy điện rác tại xã An Thịnh (Lương Tài) do Công ty Trách nhiệm hữu hạn năng lượng mới EU-CONCH VENTURE Bắc Ninh làm chủ đầu tư, công suất xử lý 300 tấn rác/ngày, đêm, công suất phát điện 6 MWh, được vận hành thử nghiệm tháng 11/2023, vận hành thương mại vào tháng 4/2024, đang tiếp nhận và xử lý rác thải cho các huyện Yên Phong, Gia Bình, Lương Tài.

Tuy nhiên, lượng rác cung cấp cho nhà máy này hiện vẫn thiếu trầm trọng (mới tiếp nhận, xử lý được 200 tấn rác/ngày, đêm), ảnh hưởng lớn đến hệ thống dây chuyền vận hành, doanh thu của nhà máy. Cùng với đó, đơn giá xử lý rác quá thấp, giá xử lý các khâu bảo vệ môi trường lại cao, khiến nhà máy phải bù lỗ; lưới điện quốc gia thường xuyên có biến động, bị ngắt điện, ảnh hưởng không nhỏ đến chu trình vận hành bình thường của nhà máy; lượng tro xỉ đã được xử lý đạt chuẩn có thể tái sản xuất làm vật liệu xây dựng, san lấp nền, nhưng nay chưa được sử dụng, vẫn tập kết tại nhà máy.

Theo Sở Tài nguyên Môi trường tỉnh Bắc Ninh, xây dựng các nhà máy xử lý chất thải rắn sinh hoạt công nghệ cao phát năng lượng là một trong những nội dung quan trọng của Đề án tổng thể bảo vệ môi trường tỉnh giai đoạn 2019-2025. Sở sẽ giám sát chặt chẽ việc thu gom, vận chuyển, xử lý chất thải theo đúng kế hoạch của UBND tỉnh.

Phó Chủ tịch Thường trực UBND tỉnh Bắc Ninh Đào Quang Khải khẳng định tỉnh luôn quan tâm, tạo điều kiện, tháo gỡ mọi khó khăn, vướng mắc để các nhà máy đốt rác phát điện đi vào vận hành, góp phần giải quyết triệt để vấn đề rác thải trên địa bàn tỉnh. Đối với vướng mắc của Nhà máy điện rác tại xã An Thịnh (Lương Tài), thời gian tới, tại hai huyện Lương Tài và Gia Bình sẽ thành lập thêm các khu công nghiệp, do đó, lượng rác phát sinh sẽ rất lớn, đáp ứng đủ nhu cầu rác cho nhà máy đốt rác phát điện tại địa bàn.

Phó Chủ tịch Thường trực UBND tỉnh Bắc Ninh cũng chỉ đạo các địa phương tập trung rà soát lượng rác tồn đọng tại các điểm trung chuyển để đưa về các nhà máy xử lý. Về đơn giá xử lý, các Công ty khẩn trương thực hiện quyết toán, xây dựng đơn giá xử lý rác thải gửi các sở, ngành chức năng thẩm định để trình UBND tỉnh phê duyệt. Các sở, ngành, địa phương tiếp tục phối hợp, tạo điều kiện, tháo gỡ các vướng mắc trong quá trình vận hành để các nhà máy hoạt động ổn định, hiệu quả./.