Chỉ với một cái chạm nhẹ, người Việt hôm nay đã ở trong kỷ nguyên thanh toán số. Các chuyên gia nhận định “chạm” không còn là tiện nghi, mà đã trở thành nhịp sống thường nhật, góp phần hiện thực hóa mục tiêu tài chính toàn diện quốc gia.

Tại Việt Nam, những cái “chạm” nhỏ bé như chạm thẻ, chạm mã QR, chạm điện thoại hiện nay không còn là sự tiện nghi biệt lập, mà đã trở thành nhịp chảy xuyên suốt trong cuộc sống thường nhật. Chuyển đổi số và thanh toán không dùng tiền mặt đang dần từ xu hướng trở thành chuẩn mực, và QR đang đóng vai trò như cầu nối giữa tiện ích và trải nghiệm người dùng.

Đó là nhận định của các đại biểu tại Hội thảo chuyên đề Ngày Thẻ Việt Nam 2025 với chủ đề “Một chạm vạn niềm tin - Kiến tạo tương lai thanh toán số” dưới sự chỉ đạo của Ngân hàng Nhà nước Việt Nam, Báo Tiền Phong và Công ty cổ phần Thanh toán Quốc gia Việt Nam (NAPAS) đồng tổ chức ngày 7/10 tại Hà Nội.

Thẻ ngân hàng: Từ vật lý đến “ẩn mình” trên điện thoại

Chính phủ Việt Nam đã xác định rõ: Tài chính toàn diện không chỉ là một giải pháp công nghệ, mà là chiến lược quốc gia. Trong “Chiến lược tài chính toàn diện quốc gia đến năm 2025, định hướng đến năm 2030,” hai mục tiêu nổi bật được đặt ra: Đến 2025, ít nhất 80% người trưởng thành có tài khoản giao dịch tại ngân hàng hoặc các tổ chức được phép; tốc độ tăng trưởng của giao dịch thanh toán không dùng tiền mặt đạt 20%-25% mỗi năm.

Những chỉ tiêu này không đơn thuần là cơ sở đo lường, mà là lời cam kết rằng, từ trung tâm thành phố đến từng khu vực vùng sâu vùng xa, người dân sẽ được tiếp cận tiện ích số hóa trong các giao dịch tài chính.

Bà Phan Thị Thanh Nhàn, Giám đốc Trung tâm Thẻ và Vận hành BIDV ví von rằng: “Chúng ta đang sống trong một thế giới mà mỗi lần ‘chạm’ đều có thể mở ra một hành trình kết nối mới.” Khi bạn quẹt thẻ tại siêu thị, chạm điện thoại mua cà phê, hay thanh toán học phí qua mạng, đó không chỉ là giao dịch mà là minh chứng cho một xã hội chuyển mình.

Kể từ khi những chiếc thẻ ngân hàng đầu tiên ra đời tại Việt Nam từ năm 1996, ngành ngân hàng đã trải qua hành trình thay đổi không ngừng. Từ thẻ từ, thẻ chip, thẻ không tiếp xúc (contactless), đến nay, thẻ đã được “số hóa” và tích hợp vào các ứng dụng thông minh trên điện thoại. Hiện nay, tổng số thẻ ngân hàng lưu hành tại Việt Nam vượt hơn 150 triệu chiếc.

Bà Nhàn nhấn mạnh: “Thẻ ngân hàng không chỉ là tấm nhựa quen thuộc, mà đã được ‘ẩn mình’ dưới nhiều hình thái nhưng vai trò của nó trong hệ sinh thái số vẫn luôn được khẳng định vững chắc.”

Đồng quan điểm ông Trần Văn Thành, Phó Trưởng phòng Phát triển Kênh số và Đối tác tại Vietcombank cho biết tỷ lệ giao dịch qua kênh số tại ngân hàng này hiện chiếm hơn 99% tổng giao dịch, một con số đáng kinh ngạc trong bối cảnh nhiều người vẫn quen với giao dịch truyền thống. Vietcombank hiện đang mở rộng hành trình “một chạm” tới các lĩnh vực như hành chính công, giao thông, bán lẻ, và các hoạt động hội nhập quốc tế.

Theo ông thành, tương lai sẽ là kỷ nguyên của các giải pháp thanh toán tinh gọn, không tiếp xúc đóng vai trò nổi bật. Đồng thời, ngân hàng cũng ứng dụng các phương thức bảo mật hiện đại như 3D‑Secure, Tokenization và sử dụng AI/Machine Learning để phát hiện và ngăn chặn gian lận kịp thời.

QR "chạm vào" mọi ngõ ngách của đời sống

Hiện nay, tuyến đường sắt đô thị Cát Linh - Hà Đông tại Hà Nội đang trong giai đoạn thử nghiệm hệ thống thanh toán mới.

Theo ông Khuất Việt Hùng, Chủ tịch Hội đồng thành viên Công ty Đường sắt Hà Nội, hành khách có thể sử dụng căn cước công dân gắn chip, thẻ Visa, hoặc mã QR để qua cổng soát vé. Hiện hệ thống đã được triển khai tại cả 12 ga, với đầu đọc đa chức năng, có khả năng xử lý nhiều loại thẻ và mã QR.

Kết quả thử nghiệm sơ bộ cho thấy tốc độ xử lý rất nhanh: Lần đầu quét căn cước mất khoảng 1 giây, và các lần sau giảm xuống còn 0,2 giây. Đây là minh chứng rõ ràng cho khả năng ứng dụng công nghệ trong giao thông công cộng, mang lại sự tiện lợi tối đa cho người dân.

Ông Nguyễn Hoàng Long, Phó Tổng Giám đốc Công ty Cổ phần Thanh toán Quốc gia Việt Nam (NAPAS) cho biết mỗi ngày có khoảng 70 triệu lượt giao dịch sử dụng thanh toán qua hệ thống NAPAS.

Ông Long nhấn mạnh: “Thanh toán bằng QR đã chạm đến mọi ngõ ngách của cuộc sống người dân.”

Trong bối cảnh hội nhập quốc tế và thương mại điện tử bùng nổ, NAPAS đóng vai trò như hệ thống hạ tầng thanh toán quốc gia. Đây không chỉ là “mạch máu” giúp dòng tiền lưu thông, mà còn là nền tảng để Việt Nam kết nối thanh toán xuyên biên giới. Đến nay, NAPAS đã triển khai QR đối soát quốc tế với Thái Lan, Campuchia và Lào. Khách quốc tế đến Việt Nam có thể sử dụng VietQR Global. Dự kiến, đến cuối 2025, Việt Nam sẽ hoàn thiện kết nối QR với Trung Quốc — giúp du khách Trung Quốc có thể thanh toán tại Việt Nam, và đến 2026 mở hướng ngược lại.

Công nghệ đang tái định hình ngành tài chính

Ông Nguyễn Xuân Thành - Đại học Fulbright nhận định ngành Ngân hàng đang bước vào kỷ nguyên trí tuệ nhân tạo, ai đổi mới chậm sẽ bị bỏ lại phía sau. Các tổ chức đẩy mạnh đầu tư hạ tầng linh hoạt, tối ưu cho giao dịch điện tử, triển khai sinh trắc học hành vi giúp AI nhận diện người dùng qua thói quen thao tác, phát hiện gian lận trong thời gian thực.

Cùng với đó, ngân hàng mở và tài chính nhúng trở thành hướng đi chủ đạo, cho phép chia sẻ dữ liệu và dịch vụ qua API với bên thứ ba. Tiền số của Ngân hàng Trung ương đang được nhiều quốc gia thử nghiệm, hứa hẹn thay đổi cách gửi tiết kiệm và thanh toán xuyên biên giới. AI cũng là "cú hích năng suất” giúp tự động hóa quy trình, giảm chi phí và tăng khả năng phòng chống gian lận, tấn công mạng.

Tuy vậy, theo ông Thành, cùng với cơ hội là những thách thức như mất lợi thế độc quyền khi hệ thống mở, sai số trong mô hình chấm điểm tín dụng, đến các cuộc tấn công nhắm vào bản thân thuật toán AI.

Kết luận hội thảo, ông Phạm Tiến Dũng - Phó Thống đốc Ngân hàng Nhà nước nhấn mạnh nếu không có chiến lược truyền thông đồng hành, sẽ không thể đạt tỷ lệ 87% người trưởng thành có tài khoản ngân hàng như hiện nay. Bởi, không có tài khoản thì không thể tham gia hệ sinh thái tài chính số.

Phó Thống đốc ví von: “Dịch vụ ngân hàng có phát triển đến đâu mà người dân cứ phải đeo thẻ ở cổ khi đi tàu điện thì vẫn chưa hoàn thiện.”

Phó Thống đốc kêu gọi các ngân hàng cùng nhau hợp tác, tích hợp phương tiện thanh toán để áp dụng vào giao thông công cộng từ tàu điện, xe buýt cho đến taxi như đã thực hiện ở Trung Quốc và Nhật Bản.

Phó Thống đốc khẳng định, Việt Nam không thua kém các quốc gia phát triển về thanh toán tự động. Tuy nhiên, để thúc đẩy tiếp tục, các giải pháp phải đảm bảo tiện lợi, an toàn và chi phí hợp lý.

“Không thể để mua vé tàu giá 15.000 đồng mà chi phí xử lý giao dịch mất tới 1.000 đồng,” Phó Thống đốc Phạm Tiến Dũng nhấn mạnh.

Các chuyên gia cũng cùng thống nhất rằng, chuyển đổi số không đơn thuần là ứng dụng công nghệ, mà là một cách mạng văn hóa, tư duy và tổ chức. Ngành tài chính - ngân hàng muốn tiến xa cần xây dựng nền tảng minh bạch, hợp tác, sáng tạo, trao quyền cho mỗi cá nhân để chủ động đổi mới.

QR không chỉ là công cụ thanh toán, mà là cửa ngõ để kết nối toàn bộ hệ sinh thái tài chính số, từ ngân hàng, fintech, giao thông đến tiêu dùng. Với việc tích hợp thẻ “ẩn mình” trong ứng dụng di động, với tốc độ xử lý nhanh chóng, cùng việc mở rộng thanh toán xuyên biên giới, Việt Nam đang dần gỡ bỏ rào cản của giao dịch truyền thống.

Trong kỷ nguyên AI và Open Banking, công nghệ là cánh cửa, nhưng con người và văn hóa số mới là chìa khóa để mở rộng, để bền vững. Nếu chính sách thúc đẩy, hệ thống hạ tầng mạnh mẽ và sự đồng lòng của người dân tiếp tục được duy trì, thì hành trình đưa QR len lỏi đến từng ngõ ngách sẽ không dừng lại mà là nhịp đập chính của một nền tài chính thông minh, nhân văn và toàn diện./.