Theo Ủy ban Nhân dân Thành phố Hồ Chí Minh, dự kiến nhu cầu, cơ cấu nguồn vốn thực hiện Đề án phát triển hệ thống đường sắt đô thị Thành phố Hồ Chí Minh đến năm 2035 là hơn 37,4 tỷ USD.

Trong văn bản gửi Bộ Tài chính về báo cáo phục vụ đánh giá tác động nợ công của các dự án đường sắt, Ủy ban Nhân dân Thành phố Hồ Chí Minh nêu nhiều phương án huy động vốn để hoàn thiện các tuyến đường sắt đô thị đến năm 2035.

Thành phố đề xuất giữ lại phần tăng thu ngân sách để đầu tư cho hệ thống đường sắt đô thị.

Theo Ủy ban Nhân dân Thành phố Hồ Chí Minh, dự kiến nhu cầu, cơ cấu nguồn vốn thực hiện Đề án phát triển hệ thống đường sắt đô thị Thành phố Hồ Chí Minh đến năm 2035 là hơn 37,4 tỷ USD.

Giai đoạn 2026-2030, nhu cầu vốn 22,3 tỷ USD, gồm nguồn ngân sách thành phố 7,18 tỷ USD (từ phát triển TOD 2,71 tỷ USD), phát hành trái phiếu chính quyền địa phương 6,88 tỷ USD, Trung ương dự kiến hỗ trợ 6,48 tỷ USD, vốn BT trả chậm 1,76 tỷ USD.

Giai đoạn 2031-2035, nhu cầu vốn khoảng 15,15 tỷ USD, gồm nguồn ngân sách thành phố là 9,54 tỷ USD (3,78 tỷ USD từ phát triển TOD), Trung ương hỗ trợ 3,19 tỷ USD, vốn BT trả chậm 2,41 tỷ USD.

Trong dự thảo Quy hoạch Thành phố Hồ Chí Minh thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050, thành phố xác định tổng nhu cầu vốn đầu tư công trung hạn giai đoạn 2026-2030 là khoảng 62,59 tỷ USD, trong đó nhu cầu vốn cho Đề án phát triển hệ thống đường sắt đô thị chiếm gần 35%. Có thể thấy, số vốn cần cho Đề án là rất lớn, chiếm tỷ trọng cao trong kế hoạch đầu tư công trung hạn và hàng năm của thành phố.

Theo Ủy ban Nhân dân Thành phố Hồ Chí Minh, khi thực hiện thống kê về tỷ trọng vốn đầu tư công phân bổ theo từng lĩnh vực thì tỷ trọng phân bổ vốn cho ngành giao thông đường sắt sẽ tăng cao đột biến, không phản ánh được tổng thể việc cân đối phân bổ nguồn vốn đầu tư công hài hòa cho các lĩnh vực khác như y tế, giáo dục, văn hóa, môi trường, khoa học công nghệ...

Để đánh giá sát đúng về hiệu quả thực hiện Đề án, cần có cơ chế đánh giá riêng về kết quả thực hiện Đề án, không tính vào chỉ tiêu đánh giá chung về kế hoạch đầu tư công trung hạn và hàng năm của thành phố.

Theo Ủy ban Nhân dân Thành phố Hồ Chí Minh, nhu cầu vốn cho các dự án của thành phố là rất lớn, nguồn thu ngân sách địa phương được hưởng theo phân cấp không thể đáp ứng nên cần huy động bổ sung thêm dưới nhiều hình thức khác, trong đó có huy động từ vốn vay.

Thành phố đang thực hiện các dự án ODA với mức vay lại quy mô lớn, đồng thời đang tiếp tục phát triển hệ thống đường sắt đô thị. Vì vậy, tổng mức vay và bội chi ngân sách thành phố hằng năm cần được Quốc hội, Chính phủ xem xét, điều chỉnh để đảm bảo đủ nhu cầu nguồn vốn vay hàng năm trong giai đoạn tới.

Hiện các khoản tăng thu ngân sách trung ương từ nguồn thu phân chia theo tỷ lệ phần trăm giữa ngân sách Trung ương (hiện nay là 79%) và ngân sách địa phương (thành phố 21%). Phần tăng thu của Trung ương sẽ điều tiết về ngân sách Trung ương và Ủy ban Thường vụ Quốc hội quyết định thưởng vượt dự toán các khoản thu phân chia giữa các cấp ngân sách.

Do vậy, Thành phố Hồ Chí Minh đề xuất được giữ lại số tăng thu ngân sách Trung ương được hưởng từ các khoản thu phân chia giữa ngân sách trung ương và ngân sách thành phố để thực hiện Đề án đường sắt đô thị. Việc giữ lại số tăng thu ngân sách trung ương nêu trên vẫn đảm bảo phần thu 79% của ngân sách Trung ương theo dự toán thu được Quốc hội giao.

Toàn bộ nguồn tăng thu nêu trên chỉ được sử dụng cho mục đích thực hiện Kết luận số 49-KL/TW của Bộ Chính trị về định hướng phát triển giao thông vận tải đường sắt Việt Nam đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045.

Bên cạnh đó, thành phố cũng dự kiến tạo nguồn thu từ đấu giá các khu đất phát triển mô hình TOD xung quanh các nhà ga tuyến metro số 1, số 2, số 3, số 4, số 5. Nguồn vốn hỗ trợ có mục tiêu từ ngân sách trung ương cho ngân sách thành phố cũng sẽ đầu tư vào các dự án đường sắt đô thị phát triển trong tương lai mang tính chất liên vùng, kết nối với các địa phương lân cận.

Trong khi với nguồn vốn đầu tư của thành phố, tùy theo tiến độ dự án, thành phố dự kiến sử dụng từ 10% đến 40%/năm nguồn vốn đầu tư công hàng năm để ưu tiên đầu tư Đề án phát triển hệ thống đường sắt đô thị.

Thành phố cũng dự kiến huy động từ các nguồn vốn vay như thông qua phát hành trái phiếu chính quyền địa phương, vay từ các tổ chức tài chính trong nước, các tổ chức khác trong nước và từ nguồn vay nước ngoài của Chính phủ vay về cho thành phố vay lại./.