Bước vào giai đoạn tới, ngành Thuế cần chuyển đổi số tổng thể để đáp ứng những yêu cầu phát triển mới. Đây là quá trình thay đổi toàn diện, tái thiết kế toàn bộ quy trình nghiệp vụ của ngành.

Trong bối cảnh kinh tế số bùng nổ và yêu cầu hội nhập toàn cầu, ngành Thuế đã ghi dấu ấn mạnh mẽ với những đột phá quan trọng trong hiện đại hóa và chuyển đổi số. Đây không chỉ là một sự thay đổi về công nghệ, mà là một cuộc tái thiết toàn diện về phương thức quản lý, hướng tới sự minh bạch, công bằng và hiệu quả cao hơn.

Trên cơ sở đó, Cục Thuế tổ chức Hội chợ Chuyển đổi số kỷ niệm 80 năm Ngày truyền thống ngành Thuế Việt Nam (10/9/1945 - 10/9/2025), ngày 8/9. Mục đích tìm kiếm ra những giải pháp thúc đẩy chuyển đổi số toàn diện theo Chiến lược cải cách hệ thống thuế giai đoạn 2021-2030.

Sự cấp thiết phải chuyển đổi toàn diện

Theo số liệu cung cấp từ Cục Thuế, ngành đang gánh vác một trọng trách rất lớn - quản lý trực tiếp trên 1 triệu doanh nghiệp, hơn 3.000 tổ chức, hơn 2 triệu cá nhân và hộ kinh doanh. Và, đặc biệt là hơn 80 triệu mã số thuế cá nhân. Con số này một mặt phản ánh về quy mô của nền kinh tế đồng thời cũng chỉ ra những thách thức lớn chưa từng có đối với công tác quản lý thuế.

Thêm vào đó, sự phát triển bùng nổ của kinh tế số (đặc biệt là thương mại điện tử xuyên biên giới) đã mở ra những mô hình kinh doanh hoàn toàn mới. Điều này đòi hỏi phải có các cơ chế, chính sách quản lý thuế linh hoạt và phù hợp với từng đối tượng người nộp thuế. Hơn nữa, chủ trương tinh gọn bộ máy hành chính Nhà nước đặt ra yêu cầu về cải tổ nhân lực và phương thức quản lý và buộc ngành Thuế phải tối ưu hóa nguồn lực hiện có. Mặt khác, áp lực hiện đại hóa quản lý thuế trong bối cảnh cuộc cách mạng khoa học công nghệ cũng đang diễn ra mạnh mẽ trên toàn cầu và trong nước.

Tất cả những yếu tố trên cùng hội tụ lại và tạo nên một “bức tranh” phức tạp, đòi hỏi ngành Thuế phải thay đổi toàn diện, nhanh chóng và hiệu quả hơn nữa để bắt kịp với tình hình phát triển kinh tế xã hội.

Theo đó, Phó Cục trưởng Cục Thuế Mai Sơn chia sẻ về định hướng chuyển đổi số ngành Thuế giai đoạn 2025-2030. Đây là kế hoạch được xây dựng trên nền tảng hệ thống công nghệ thông tin của ngành đã trải qua hơn 3 thập kỷ xây dựng và phát triển (đến nay, hệ thống này đang triển khai đồng bộ, trong tất cả các chức năng quản lý thuế từ đăng ký, kê khai, nộp, quản lý nghĩa vụ và hỗ trợ người nộp thuế).

Trên thực tế, công tác chuyển đổi số ngành Thuế đã từng bước ứng dụng các công nghệ mới như trí tuệ nhân tạo (AI), xây dựng các cơ sở dữ liệu lớn Bigdata thông qua chia sẻ, kết nối dữ liệu với các Bộ ngành và các công cụ hỗ trợ người nộp thuế theo hình thức mới (như trợ lý ảo, chatbot). Song bước vào giai đoạn hiện nay, ngành Thuế đang đối mặt với những yêu cầu và thách thức rất lớn. Cụ thể, yêu cầu về công tác thu ngân sách Nhà nước ngày càng cao để đáp ứng nhu cầu phát triển kinh tế-xã hội và đảm bảo cân đối tài chính ngân sách quốc gia. Cộng thêm, sự tăng trưởng về số lượng người nộp thuế theo từng năm cũng như mở rộng về quy mô, phạm vi hoạt động của người nộp thuế.

Trước bối cảnh đầy thách thức đó, ngành Thuế cần có giải pháp chuyển đổi số tổng thể để đáp ứng những yêu cầu phát triển mới. Cụ thể, chuyển đổi số sẽ không chỉ đơn thuần là việc ứng dụng công nghệ thông tin (công nghệ thông tin) vào các quy trình hiện tại, mà quan trọng hơn là một quá trình thay đổi toàn diện, tái thiết kế toàn bộ quy trình nghiệp vụ của ngành theo mô hình mới. Mô hình này định hướng quản lý thuế theo đối tượng người nộp thuế kết hợp với quản lý theo chức năng, lấy người nộp thuế làm trung tâm phục vụ. Điều này có nghĩa là mọi quy trình, dịch vụ thuế sẽ được thiết kế lại xoay quanh hành trình của người nộp thuế, tích hợp các chức năng nghiệp vụ từ đăng ký, khai thuế, nộp thuế, hoàn thuế đến thanh tra, kiểm tra, cưỡng chế một cách thông minh và thông suốt.

Bên cạnh đó, việc tăng cường áp dụng quản lý rủi ro và sử dụng dữ liệu số là không thể thiếu để quản lý hiệu quả hơn và tăng tính tuân thủ tự nguyện của người nộp thuế. Như vậy, chuyển đổi số sẽ là hành trình để Cơ quan Thuế hiện đại hóa toàn diện công tác quản lý thuế, tăng tính minh bạch, công bằng và nâng cao hiệu lực, hiệu quả phục vụ của cơ quan thuế trong giai đoạn tiếp theo.

Triển khai tinh thần của Nghị quyết 57--NQ/TW đồng thời với công tác triển khai Chiến lược cải cách hệ thống thuế giai đoạn 2021-2030, lãnh đạo ngành cho hay Cục Thuế đặt ra mục tiêu hoàn thiện chính sách thuế đồng bộ, công bằng, hiệu quả, xây dựng bộ máy tinh gọn, chuyên nghiệp và đặc biệt là thúc đẩy chuyển đổi số toàn diện.

Hội tụ tinh hoa công nghệ

Trên cơ sở đó, ngành Thuế cùng với các đơn vị thuộc Bộ Tài chính và các tập đoàn, các hãng và công ty công nghệ tổ chức Hội chợ Chuyển đổi số, nhằm triển lãm trưng bày các sản phẩm, ứng dụng công nghệ thông tin phục vụ công tác quản lý thuế và hỗ trợ người nộp thuế.

Hội chợ chuyển đổi số thể hiện sự quyết tâm đồng thời giới thiệu những thành tựu ban đầu của ngành trong công cuộc hiện đại hóa đã được thể hiện rõ nét. Bên cạnh những ứng dụng do chính ngành Thuế phát triển, hội chợ còn có sự xuất hiện của các sản phẩm đến từ các đơn vị thuộc Bộ Tài chính, các gian hàng của các hãng công nghệ lớn hàng đầu thế giới như IBM, Microsoft, HP, Google, Dell. Các sản phẩm công nghệ xu hướng hiện nay (như Trí tuệ nhân tạo (AI), Chatbot) cùng với các sản phẩm về thiết bị phần cứng. Bên cạnh đó, hội chợ còn quy tụ các gian hàng của các doanh nghiệp công nghệ hàng đầu trong nước (như Công ty Công nghệ An ninh mạng Quốc gia Việt Nam (NCS); Bkav; Mobifone; FPT; CMC; Tecapro; Viettel; VNPT…).

Đại diện của FPT cho biết đã mang đến Hội chợ các nhóm giải pháp số hóa - lưu trữ (iSoma, ArchiveNex, akaVerse), đào tạo thông minh (FPT.eLearning, Khaothi.Online), tự động hóa cùng AI (akaBot, FPT.AI) và văn phòng số (FPT SPro, Kyta Platform). Các giải pháp này sẽ góp phần tối ưu quy trình, hiện đại hóa quản lý thuế và nâng cao minh bạch. Cùng với đó, FPT cũng đưa ra các giải pháp phục vụ trực tiếp doanh nghiệp, người dân trong liên thông với ngành Thuế (như FPT.eInvoice, BizNext, FPT.ePIT, FPT.CA, FPT.TVAN, FPT.eTax, FPT Digital Accounting…).

"Hơn 30 năm qua, FPT đã đồng hành liên tục cùng ngành Thuế trong tiến trình chuyển đổi số và hiện đại hóa công tác quản lý thuế. Công ty đã xây dựng và phát triển hơn 20 hệ thống công nghệ thông tin cốt lõi, các hệ thống quản lý tập trung và hệ thống dữ liệu quy mô quốc gia. Các hệ thống này phục vụ hơn 90 triệu người nộp thuế, 1,3 triệu doanh nghiệp và 40 nghìn cán bộ thuế mỗi ngày, góp phần nâng cao hiệu quả quản lý, tăng minh bạch và đáp ứng yêu cầu ngày càng cao theo các nghị quyết về hạ tầng số và kinh tế số,” đại diện của FPT chia sẻ.

Cùng chung nhận định về sự cần thiết của chuyển đổi số, ông Nguyễn Thế Anh, Phó Tổng giám đốc Công ty Ứng dụng Kỹ thuật và Sản xuất (Tecapro) chia sẻ thêm về sự thay đổi tư duy quản lý: "Cùng với yêu cầu chuyển đổi số mạnh mẽ, hiện đại hóa công tác quản lý, nâng cao hiệu lực, hiệu quả của công tác quản lý thuế, cơ quan quản lý thuế đã nhận thức rất rõ phải thay chuyển từ phương thức quản lý thuế truyền thống sang phương thức quản lý tuân thủ người nộp thuế. Việc hiểu được hành vi tuân thủ của người nộp thuế, phân tích và quản trị rủi ro, từ đó cơ quan quản lý sẽ có chiến lược xử lý phù hợp. Cụ thể là thực hiện giám sát chặt chẽ và xử lý kịp thời các hành vi không tuân thủ, nâng cao tính tuân thủ tự nguyện của người nộp thuế”.

Ông Thế Anh cũng chỉ ra nếu chỉ dựa vào cách thức quản lý truyền thống, việc phát hiện gian lận, thất thu hay những rủi ro tiềm ẩn sẽ chậm trễ và thiếu chính xác. Điều này đặt ra thách thức lớn cho cơ quan quản lý là vừa phải xử lý khối lượng dữ liệu khổng lồ, vừa phải đảm bảo tính minh bạch, công bằng và kịp thời. Để vượt qua thách thức đó, cần một giải pháp công nghệ quản trị hiện đại, có kinh nghiệm chuyên sâu trong lĩnh vực thuế các nước, được các nước và các tổ chức có uy tín trên thế giới công nhận.

Xuất phát từ lý do đó, ông Thế Anh cho biết Tecapro đã lựa chọn hợp tác cùng SAS - một trong những tập đoàn hàng đầu thế giới về phân tích dữ liệu, nhằm cùng nhau xây dựng hệ thống quản lý thuế minh bạch, thông minh và hiệu quả hơn. Hãng SAS thành lập tại Mỹ và được biết đến là nhà sáng lập đứng đầu trên thế giới về Phân tích dữ liệu, Trí tuệ Nhân tạo và Quản trị Rủi ro với trên 50 năm kinh nghiệm.

Chia sẻ một số thông tin tại Hội chợ Chuyển đổi số, Cục trưởng Cục Thuế Mai Xuân Thành nhấn mạnh tầm quan trọng của việc lắng nghe ý kiến đa chiều.

"Với cách thức thiết kế chương trình tọa đàm làm 2 phiên, gồm: Phiên thảo luận thứ nhất với chủ đề: ‘Tái cấu trúc hệ thống công nghệ thông tin ngành Thuế đáp ứng yêu cầu chuyển đổi số’ và Phiên thảo luận thứ hai với chủ đề: ‘Giải pháp chuyển đổi số hỗ trợ doanh nghiệp, hộ kinh doanh theo Nghị quyết 68-NQ/TW của Bộ Chính trị về phát triển kinh tế tư nhân’, Cục Thuế thể hiện quyết tâm và mong muốn lắng nghe được nhiều nhất ý kiến của các bộ, ngành, các chuyên gia đến từ các hãng, tổ chức cung cấp giải pháp và các đơn vị trong lĩnh vực công nghệ thông tin," Cục trưởng Cục Thuế khẳng định sự cầu thị và tinh thần hợp tác sâu rộng của ngành Thuế trong tiến trình chuyển đổi số.

Việc hiện thực hóa các mục tiêu chuyển đổi số đã đặt ra, lãnh đạo ngành Thuế kỳ vọng Hệ thống công nghệ thông tin mới khi hoàn thành sẽ là "xương sống" cho việc quản lý thuế điện tử, tự động hóa giúp xử lý tập trung, quyết định quản lý dựa trên quản lý rủi ro và phân tích dữ liệu./.