Sở Khoa học và Công nghệ tỉnh Cà Mau đã phối hợp với các doanh nghiệp và chuyên gia xây dựng mô hình nuôi tôm thẻ chân trắng siêu thâm canh tuần hoàn, không xả thải, ứng dụng công nghệ RAS-IMTA.

Là tỉnh dẫn đầu cả nước về diện tích nuôi tôm, Cà Mau đang chuyển mình mạnh mẽ với chiến lược phát triển ngành tôm “xanh” - sạch - bền vững.

Nhiều mô hình nuôi tôm tuần hoàn khép kín, không xả thải ra môi trường đang mở ra triển vọng mới, không chỉ giúp địa phương thích ứng với biến đổi khí hậu mà còn tạo nền tảng để Cà Mau trở thành trung tâm tôm sạch của Việt Nam trong tương lai.

Từ chiến lược phát triển tôm sạch, tuần hoàn…

Nhiều năm nay, ngành tôm nuôi tôm công nghiệp - lĩnh vực vốn đối mặt với ô nhiễm nước, chi phí xử lý cao và rủi ro dịch bệnh. Thực trạng này không chỉ khiến nhiều vụ tôm bị thiệt hại mà hơn cả là nguồn nước bị ô nhiễm, ảnh hưởng đến sinh kế lâu dài của người dân.

Từ nhu cầu cấp thiết đó, Sở Khoa học và Công nghệ tỉnh Cà Mau đã phối hợp với các doanh nghiệp và chuyên gia xây dựng mô hình nuôi tôm thẻ chân trắng siêu thâm canh tuần hoàn, không xả thải, ứng dụng công nghệ RAS-IMTA.

Sau hơn hai năm triển khai thử nghiệm, địa phương đã phát triển khoảng 100 ha tôm công nghiệp theo mô hình tuần hoàn nước khép kín, không xả thải ra môi trường. Mô hình này sử dụng cá phi và rong để xử lý nước, giúp giảm chi phí, hạn chế dịch bệnh và cải thiện năng suất.

Với 8 ha thực hiện theo mô hình nuôi này, qua qua thực tiễn, ông Ngô Văn Lai, hộ nuôi tôm tại xã Phú Tân đúc kết, nuôi theo mô hình tuần hoàn không thay nước thì con cá phi sẽ xử lý cặn bã trong ao tôm bơm ra, sau đó nước được chảy đến các ao có trồng rong, rong giúp xử lý nước trong lại rồi mình lại cấp tiếp tục vào ao nuôi.

“Nhờ hệ thống tuần hoàn, tôi giảm được 50% chi phí nhân công, điện và hóa chất xử lý. Không những vậy, tôm nuôi theo mô hình này rất khỏe, lớn nhanh hơn, kéo theo năng suất tăng và đặc biệt là lợi nhuận tăng gần 20%. Điều đáng mừng là bà con xung quanh không còn bị ảnh hưởng bởi nước thải như trước,” ông Ngô Văn Lai phấn khởi cho biết.

Đánh giá tính hiệu quả của mô hình sau thời gian triển khai tại địa phương, ông Nguyễn Văn Nguyện, cán bộ khuyến nông xã Phú Tân cho biết, mô hình này giúp người nuôi không xả thải ra môi trường xung quanh.

Các hộ dân xung quanh đánh giá rất cao vì không còn mùi hôi, không ô nhiễm nguồn nước. “Với góc độ quản lý nhà nước, mô hình là hướng đi rất phù hợp, vừa kinh tế vừa thân thiện với môi trường. Do đó, Ủy ban Nhân dân xã đã mời các hợp tác xã, các hộ nuôi có điều kiện áp dụng và nhân rộng hơn nữa mô hình trong thời gian tới,” ông Nguyễn Văn Nguyện nói.

Theo Tiến sỹ Nguyễn Nhứt, Viện Nghiên cứu nuôi trồng thủy sản II, mô hình tuần hoàn này đạt tỷ lệ thành công trên 80%, giảm đáng kể chi phí và phù hợp với xu hướng kinh tế tuần hoàn.

“Đây là công nghệ đột phá cả trong nước cũng như trên trường quốc tế, chi phí đầu tư thấp, dễ tiếp cận và đặc biệt là phù hợp với nhiều đối tượng và quy mô sản xuất,” Tiến sỹ Nguyễn Nhứt nhận định.

Phó Giám đốc Sở Khoa học và Công nghệ tỉnh Cà Mau Quách Văn Ấn cho biết, bài toán đặt ra trong suốt nhiều năm qua đối với lĩnh vực nuôi tôm siêu thâm canh là làm sao giảm được giá thành, bảo vệ môi trường nhưng chất lượng tôm nuôi phải đạt tiêu chuẩn quốc tế và kết nối được các nguồn lực để hỗ trợ cho cộng đồng…, luôn là nỗi trăn trở của những nhà chuyên môn, cơ quan quản lý của địa phương.

“Với quy trình công nghệ thông qua mô hình đã triển khai, từ thực tiễn đã giải quyết được bài toán khó đó, đồng thời kết nối, huy động được nguồn lực của các bên để nhân rộng, từ đó đóng góp vào sự phát triển chung của kinh tế địa phương,” ông Quách Văn Ấn khẳng định, đồng thời cho biết, từ 100 ha ban đầu, tỉnh sẽ mở rộng lên 1.500 ha, trong đó De Heus triển khai 1.000 ha và Minh Phú 500 ha, hướng tới chứng nhận quốc tế ASC, BAP để xuất khẩu sang các thị trường lớn như: châu Âu, Mỹ, Nhật Bản…

Với ưu điểm không xả thải, giảm phát thải khí nhà kính và đảm bảo an toàn sinh học, mô hình này đang được xem là “tấm hộ chiếu xanh” giúp tôm Cà Mau mở rộng thị trường quốc tế, đáp ứng yêu cầu nghiêm ngặt về các tiêu chuẩn môi trường và truy xuất nguồn gốc…

Đến vị thế là trung tâm tôm sạch của quốc gia

Cà Mau hiện duy trì sản lượng thủy sản hơn 1,2 triệu tấn/năm; trong đó, tôm đạt hơn 546.000 tấn, chiếm khoảng 40% sản lượng cả nước. Kim ngạch xuất khẩu thủy sản hàng năm vượt 2 tỷ USD, khẳng định vai trò đầu tàu của tỉnh trong chuỗi giá trị tôm Việt Nam.

Trong chiến lược phát triển giai đoạn 2025-2030, tỉnh đề ra mục tiêu có hơn 17.000 ha tôm siêu thâm canh ứng dụng công nghệ cao, trên 300.000 ha tôm quảng canh cải tiến áp dụng kỹ thuật mới, với ít nhất 30.000 ha đạt chứng nhận quốc tế như: ASC, BAP, Organic... Để đạt được mục tiêu đó, ngành nông nghiệp tỉnh đề xuất hình thành Trung tâm Quốc gia về giống, thức ăn và công nghệ tôm tại Cà Mau, đồng thời đầu tư mạnh cho hạ tầng thủy lợi, điện, logistics, chế biến và cảng biển để hoàn thiện chuỗi khép kín từ sản xuất đến xuất khẩu. Ngoài ra, địa phương đang khuyến khích phát triển các mô hình tôm - lúa, tôm - rừng và tôm siêu thâm canh tuần hoàn công nghệ cao.

Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Cà Mau Lưu Hoàng Ly thông tin, mục tiêu đến cuối năm 2025 là hình thành 28-30 chuỗi liên kết giữa hợp tác xã và doanh nghiệp, với khoảng 100.000 ha nuôi tôm quảng canh cải tiến đạt chứng nhận ASC và 1.000 ha tôm siêu thâm canh không xả thải.

“Cà Mau đang quyết tâm phát triển ngành tôm không chỉ tăng về sản lượng mà còn nâng cao chất lượng, hướng tới ngành hàng công nghệ cao, sạch, thân thiện với môi trường và chuyển đổi số toàn ngành,” ông Lưu Hoàng Ly nhấn mạnh.

Theo các chuyên gia, việc phát triển ngành tôm theo hướng xanh - sạch - bền vững không chỉ giúp địa phương thích ứng biến đổi khí hậu mà còn tạo lợi thế cạnh tranh dài hạn.

Thị trường quốc tế ngày càng đòi hỏi cao về sản phẩm “sạch,” truy xuất nguồn gốc và phát thải thấp, do đó những mô hình nuôi thân thiện với môi trường như tại Cà Mau sẽ trở thành xu hướng tất yếu.

Theo Phó Chủ tịch Ủy ban Nhân dân tỉnh Cà Mau Lê Văn Sử đánh giá, việc nhân rộng mô hình là bước đi chiến lược, không chỉ thúc đẩy phát triển kinh tế mà còn là nhiệm vụ chính trị, khẳng định vai trò tiên phong của Cà Mau trong phát triển ngành tôm xanh - sạch - bền vững.

“Đây là hướng đi phù hợp với xu thế phát triển bền vững ngành tôm của Cà Mau và được kỳ vọng sẽ tạo ra bước đột phá trong phát triển ngành hàng tôm chủ lực, góp phần vào tăng trưởng bền vững của địa phương và cả nước. Bởi mục tiêu cuối cùng là đưa Cà Mau trở thành hình mẫu quốc gia về tôm xanh, sạch, bền vững - đủ sức cạnh tranh trên thị trường toàn cầu,” Phó Chủ tịch Ủy ban Nhân dân tỉnh Cà Mau Lê Văn Sử tin tưởng.

Với quyết tâm cao của cả hệ thống chính trị cùng sự đồng hành của doanh nghiệp, nông dân và đội ngũ nhà khoa học, Cà Mau đang từng bước khẳng định vị thế là vùng sản xuất tôm trọng điểm của cả nước; trong đó, chiến lược phát triển ngành tôm “xanh - sạch - bền vững” không chỉ mở ra hướng đi mới cho kinh tế địa phương, mà còn góp phần định vị thương hiệu tôm Cà Mau trên bản đồ thủy sản thế giới./.