Sau hơn một năm khởi công và triển khai thi công, các Dự án thành phần Cao tốc Bắc-Nam phía Đông giai đoạn 2021-2025 vẫn đang gặp nhiều thách thức về mặt bằng, thiếu nguồn vật liệu.

Chậm giải phóng mặt bằng, nguồn vật liệu thiếu hoặc công suất khai thác chưa đảm bảo nhu cầu cho nhà thầu thi công là những khó khăn, vướng mắc tại các Dự án thành phần đường bộ Cao tốc Bắc-Nam phía Đông giai đoạn 2021-2025.

Nếu không sớm giải quyết, Bộ Giao thông Vận tải thừa nhận tiến độ các dự án thành phần sẽ khó hoàn thành vào năm 2025 theo đúng chỉ đạo của Chính phủ, Quốc hội.

Mặt bằng và công suất khai thác cát “ghìm” tiến độ

Với hai dự án được đầu tư theo hình thức PPP là Cao tốc Diễn Châu-Bãi Vọt và Cam Lâm-Vĩnh Hảo, theo báo cáo của Bộ Giao thông Vận tải, Dự án Diễn Châu-Bãi Vọt sản lượng đến nay đạt 6.641,4/8.595,1 tỷ đồng (77,3% giá trị hợp đồng), phấn đấu hoàn thành 30km từ nút giao Quốc lộ 7 đến nút giao Quốc lộ 46B (đi về thành phố Vinh) trước ngày 30/4 tới. Đoạn còn lại 19km có đất yếu cần thời gian chờ gia tải nên hoàn thành sau.

Dự án Cam Lâm-Vĩnh Hảo sản lượng đến nay là 7.494 /7.587 tỷ đồng (đạt 98,8% giá trị hợp đồng) dự kiến hoàn thành đưa vào sử dụng trước 30/4.

Với 12 Dự án thành phần Cao tốc Bắc-Nam giai đoạn 2021-2025, theo Thứ trưởng Bộ Giao thông Vận tải Lê Anh Tuấn, chủ đầu tư và nhà thầu triển khai thi công bám sát tiến độ đề ra. Riêng đoạn Cần Thơ-Hậu Giang và Hậu Giang-Cà Mau chậm so với kế hoạch và mặt bằng chung do thiếu nguồn cát đắp.

Cụ thể, các dự án thành phần từ Hà Tĩnh đến Khánh Hòa, các nhà thầu mới khai thác được 14/17 mỏ cát (còn lại 3 mỏ đoạn Quảng Ngãi-Hoài Nhơn đã được chấp thuận bản đăng ký khối lượng nhưng chưa khai được do vướng thỏa thuận với chủ sở hữu đất khu vực mỏ về giá đền bù) đáp ứng khoảng 91% nhu cầu và 43/55 mỏ đất (tỉnh Quảng Trị còn 2 mỏ, Quảng Ngãi còn 5 mỏ, Bình Định còn một mỏ, Phú Yên còn 4 mỏ) đáp ứng khoảng 77% nhu cầu.

“Các mỏ còn lại mặc dù đã được chấp thuận bản đăng ký khối lượng khai thác nhưng đến nay chưa khai thác được do các nhà thầu đang phối hợp với địa phương thực hiện thủ tục chuyển nhượng quyền sử dụng đất, thuê đất, chuyển mục đích sử dụng rừng,” Thứ trưởng Lê Anh Tuấn cho hay.

Tại dự án Cao tốc Cần Thơ-Cà Mau, hiện các tỉnh An Giang, Đồng Tháp, Vĩnh Long đã bố trí nguồn cung cát được 16,02 triệu m3, còn 2,98 triệu m3 chưa xác định được nguồn (An Giang 1 triệu m3; Vĩnh Long 1,98 triệu m3); đã hoàn thành thủ tục, đang tổ chức khai thác các mỏ với tổng trữ lượng 9 triệu m3; đang hoàn thiện thủ tục để khai thác 7 triệu m3.

Đến nay, nhà thầu mới đưa về công trường được 2,7 triệu m3 cát tỉnh (tỉnh An Giang khoảng 0,4 triệu m3; tỉnh Đồng Tháp 2,3 triệu m3; tỉnh Vĩnh Long do lớp tầng phủ dày, chất lượng xấu phải sàng rửa tạp chất nên mới khai thác được 4.400m3); công suất khai thác của các mỏ cát khu vực Đồng bằng Sông Cửu Long hiện nay rất thấp (chỉ đạt trung bình 18.000m3/ngày, trong khi nhu cầu của dự án là 50.000m3/ngày) do khống chế công suất, phương tiện khai thác, thời gian khai thác trong ngày, do vậy chưa đáp ứng được yêu cầu thi công “3 ca, 4 kíp” theo chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ.

Liên quan đến công tác giải phóng mặt bằng, Thứ trưởng Tuấn đánh giá phần diện tích mặt bằng còn lại tại một số dự án khởi công trong năm 2023 tuy không lớn nhưng thuộc khu vực đất ở, khu vực phải chuyển mục đích sử dụng rừng, chưa hoàn thành xây dựng các khu tái định cư nên tiến độ bàn giao vẫn còn chậm so với yêu cầu của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ.

“Nếu không bàn giao mặt bằng trước 30/4/2024 để triển khai thi công sẽ không đáp ứng tiến độ hoàn thành các dự án thành phần vào năm 2025,” Thứ trưởng Tuấn khẳng định.

Bên cạnh đó, việc điều chỉnh Nghị quyết số 273/NQ-UBTVQH15 về chủ trương chuyển mục đích sử dụng rừng, đất rừng và đất trồng lúa nước từ hai vụ trở lên nếu không kịp trình để được Ủy ban Thường vụ Quốc hội thông qua trong tháng Tư tới sẽ ảnh hưởng lớn đến tiến độ thi công Dự án Cao tốc Bắc-Nam giai đoạn 2021-2025.

Loạt giải pháp để đẩy tiến độ hoàn thành

Xác định công tác giải phóng mặt bằng là nhiệm vụ trọng tâm, Bộ Giao thông Vận tải đề nghị địa phương huy động cả hệ thống chính trị để giải quyết dứt điểm công tác giải phóng mặt bằng Dự án Cao tốc Bắc-Nam giai đoạn 2021-2025 trước ngày 30/4/2024.

Tỉnh An Giang, Vĩnh Long, Đồng Tháp cho phép các nhà thầu được khai thác tối đa công suất hoạt động của thiết bị, phương tiện và thời gian khai thác trong ngày để đảm bảo sản lượng khai thác đồng thời căn cứ tình hình thực tế khai thác của các mỏ đã cấp cho dự án, đánh giá nội dung ĐTM được duyệt để có phương án tăng công suất khai thác các mỏ; rà soát các mỏ đang khai thác, các khu vực mỏ mới (đặc biệt tỉnh An Giang và Vĩnh Long), ưu tiên các mỏ gia hạn, nâng công suất để cung ứng cho dự án và giao thêm các mỏ mới cho các nhà thầu triển khai thủ tục khai thác để đến 30/6/2024 cung cấp đủ về công trường khối lượng cát đã được Thủ tướng Chính phủ giao.

Các tỉnh có nguồn vật liệu cát đắp (các tỉnh Tiền Giang, Sóc Trăng, Trà Vinh, Bến Tre,…) hỗ trợ chủ đầu tư và các nhà thầu tiếp cận, khảo sát các mỏ cát trong địa bàn tỉnh.

Để các Dự án thành phần Cao tốc Bắc-Nam về đích, Bộ Giao thông Vận tải chỉ đạo các doanh nghiệp dự án tập trung hoàn thiện các thủ tục, thi công “3 ca 4 kíp” bảo đảm hoàn thành Dự án Cao tốc đoạn Diễn Châu-Bãi Vọt, Cam Lâm-Vĩnh Hảo theo yêu cầu của Thủ tướng Chính phủ; yêu cầu các chủ đầu tư đôn đốc nhà thầu hoàn thành các công việc để khai thác các mỏ vật liệu xây dựng, tranh thủ điều kiện thời tiết thuận lợi, đẩy mạnh thi công các dự án thuộc cao tốc Bắc-Nam giai đoạn 2021-2025.

Bộ Tài nguyên và Môi trường khẩn trương, chủ động trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội, phối hợp với các cơ quan của Quốc hội trong quá trình thẩm tra để Ủy ban Thường vụ Quốc hội xem xét điều chỉnh Nghị quyết số 273/NQ-UBTVQH15 về chủ trương chuyển mục đích sử dụng rừng, đất rừng và đất trồng lúa nước từ hai vụ trở lên tại kỳ họp tháng 4/2024, đây là điều kiện tiên quyết để hoàn thành Dự án Cao tốc Bắc-Nam phía Đông giai đoạn 2021-2025 đúng tiến độ.

Bộ Xây dựng sớm có hướng dẫn phương pháp xác định giá vật liệu tại mỏ để các địa phương công bố giá làm cơ sở để các chủ đầu tư phê duyệt; kịp thời rà soát, điều chỉnh, bổ sung các định mức đã được ban hành nhưng chưa phù hợp hoặc còn thiếu; hướng dẫn các bộ, địa phương ban hành định mức đặc thù của chuyên ngành./.