Chùm 3 bài viết của phóng viên TTXVN phản ánh bức tranh toàn diện về TP Hồ Chí Minh sau nửa năm triển khai mô hình chính quyền địa phương 2 cấp dưới góc nhìn quản lý và trải nghiệm của người dân.

Sau nửa năm vận hành, bộ máy chính quyền địa phương 2 cấp tại Thành phố Hồ Chí Minh được ghi nhận đã “bước qua” giai đoạn kiện toàn, ổn định để đi vào thực chất, vận hành trơn tru và hiệu quả.

Đây không chỉ là một cuộc “cách mạng” về tinh gọn bộ máy, cải cách hành chính mà còn là “bài toán” về hiệu lực điều hành.

Nhìn lại chặng đường nửa năm qua, diện mạo chính quyền siêu đô thị Thành phố Hồ Chí Minh đã cho thấy nhiều gam màu tươi sáng. Bên cạnh đó vẫn còn những “khoảng trống” cần lấp đầy để mô hình này thực sự trở thành động lực phát triển cho đầu tàu kinh tế của cả nước.

Phóng viên TTXVN thực hiện chùm 3 bài viết với chủ đề “Diện mạo bộ máy chính quyền Thành phố Hồ Chí Minh" sau nửa năm nhìn lại.

Sau gần 180 ngày hoạt động, “phép cộng” giữa tinh gọn bộ máy và chuyển đổi số đã tạo nên “tốc độ,” giúp Thành phố Hồ Chí Minh giải được bài toán khó về quản trị “siêu đô thị” sau khi hợp nhất.

Mô hình chính quyền địa phương 2 cấp tại Thành phố đang chứng minh đây là hướng đi đúng đắn về xây dựng bộ máy chính quyền “hiệu năng, hiệu lực, hiệu quả” với nền hành chính phục vụ hiện đại, thân thiện và vì dân.

Rút ngắn khoảng cách, tăng tốc phục vụ

Việc thực hiện chính quyền địa phương 2 cấp đã tạo ra một "phép cộng" hoàn hảo về tốc độ trong xử lý hồ sơ thủ tục hành chính phục vụ người dân và doanh nghiệp. Với cơ chế phân cấp, phân quyền mạnh mẽ, chính quyền cơ sở giờ đây không còn là "trạm trung chuyển" mà đã trở thành nơi thực quyền, tự chủ và chịu trách nhiệm trực tiếp.

Phường Phước Long được thành lập trên cơ sở sáp nhập từ 3 phường cũ gồm: Phước Long A, Phước Long B và Phước Bình với quy mô dân số trên 137.000 người. Tổng số biên chế của phường sau sáp nhập là 87 người; trong đó có 60 cán bộ, công chức.

Ngay từ những ngày đầu đi vào vận hành mô hình chính quyền địa phương 2 cấp, phường Phước Long đã thể hiện sự chủ động và quyết tâm cao trong việc xây dựng bộ máy “tinh-gọn-mạnh,” tăng tốc phục vụ nhân dân bằng các mô hình số hóa hồ sơ và ứng dụng trí tuệ nhân tạo trong quản lý công.

Kết quả sau nửa năm vận hành, tỷ lệ giải quyết hồ sơ của phường luôn đạt ở mức cao 99,9% đúng hạn, 72,77% hồ sơ qua dịch vụ công trực tuyến.

Từ đầu tháng Bảy đến nay, phường đã tiếp nhận và giải quyết hơn 1.050 hồ sơ thủ tục hành chính liên quan đến đất đai, xây dựng, môi trường, doanh nghiệp và hộ cá thể đạt 98% đúng hạn.

Ông Phạm Hoài Minh Tân, Bí thư Đảng ủy phường Phước Long chia sẻ, sau sáp nhập, phường đã nhanh chóng ổn định bộ máy, vận hành hiệu quả Trung tâm Phục vụ hành chính công, đầu mối giải quyết thủ tục hành chính phục vụ người dân và doanh nghiệp.

Dù áp lực công việc rất lớn, đội ngũ cán bộ, công chức của phường đã nỗ lực tăng ca, làm thêm giờ để đảm bảo vận hành thông suốt bộ máy ngay từ những ngày đầu.

Theo ông Phạm Hoài Minh Tân, phường đã duy trì hoạt động của 60 tổ công nghệ số cộng đồng để hướng dẫn trực tiếp tại nhà hoặc tại khu phố cho người dân làm thủ tục hành chính trực tuyến.

Điều này giúp xóa bỏ rào cản về kỹ năng tương tác với chính quyền số cho người cao tuổi hoặc người ít am hiểu về công nghệ.

Ngoài ra, công chức của phường cũng phối hợp với công an khu vực, Đoàn Thanh niên và Hội Phụ nữ để hỗ trợ cập nhật dữ liệu dân cư và dịch vụ công trực tuyến tại địa bàn dân cư, kể cả ngoài giờ hành chính.

Tương tự, việc vận hành bộ máy chính quyền địa phương 2 cấp tại phường Thủ Đức cũng mang lại hiệu quả thực sự trong quản lý đô thị và giải quyết các điểm nóng.

Sau nửa năm vận hành, phường đã triển khai hơn 216 lượt ra quân lập lại trật tự lòng lề đường và giải quyết 100% hồ sơ cấp phép xây dựng đúng hạn; hoàn thành cơ sở dữ liệu đất đai đạt trên 95% trong chiến dịch 90 ngày.

Đây chính là nền tảng quan trọng để giảm thiểu các vụ tranh chấp trong lĩnh vực đất đai và sai phạm về sau.

Bà Nguyễn Thị Mai Trinh, Chủ tịch Ủy ban Nhân dân phường Thủ Đức cho biết sau nửa năm vận hành, mô hình chính quyền địa phương 2 cấp đã mang lại những đổi thay thực chất trong quản trị đô thị của phường.

Đặc biệt, cơ chế phân cấp, ủy quyền đã giúp rút ngắn khoảng cách và thời gian chờ đợi, giải quyết nhanh chóng hồ sơ thủ tục hành chính phục vụ người dân và doanh nghiệp. Tỷ lệ giải quyết hồ sơ đúng hạn của phường đạt 99,8%; trong đó, dịch vụ công trực tuyến đạt 99,5%.

“Công tác bồi thường, giải phóng mặt bằng cho dự án giao thông trọng điểm Vành đai 2 được phường triển khai tích cực; thu hồi đất 82 trường hợp, bố trí tái định cư 83 trường hợp, phối hợp tổ chức gần 230 lượt tiếp xúc vận động, bốc thăm tái định cư và tiếp nhận 26 mặt bằng. Kết quả này thể hiện sự quyết liệt cả hệ thống chính trị của phường và sự vào cuộc ngay từ những ngày đầu,” bà Nguyễn Thị Mai Trinh nhấn mạnh.

Đáng ghi nhận sau nửa năm vận hành mô hình chính quyền địa phương 2 cấp là các địa phương đã chủ động phá bỏ rào cản hành chính để đến gần dân hơn, thay đổi tư duy từ “quản lý” sang “đồng hành” và chủ động “phục vụ.” Điều này giúp nâng cao mức độ hài lòng của người dân đối với chính quyền.

Ông Nguyễn Hữu Hạnh (ngụ phường Phước Long) cho rằng, từ sau hợp nhất đến nay, người dân thực sự được trải nghiệm sự “phục vụ” của đội ngũ cán bộ, công chức phường.

Từ việc tận tình hướng dẫn, hỗ trợ người dân làm dịch vụ công ở nhà và tại khu phố, đến việc giải quyết nhanh chóng các kiến nghị của dân, không để bất kỳ kiến nghị nào bị bỏ quên… đã minh chứng thiết thực về bộ máy chính quyền hành động, vì dân và gần dân.

Chính quyền “không giấy”

Các phường, xã ở Thành phố Hồ Chí Minh không chỉ dừng lại ở việc vận hành trơn tru bộ máy chính quyền địa phương 2 cấp mà còn cho thấy sự chuyển dịch mạnh mẽ từ mô hình “quản lý giấy tờ” sang mô hình điều hành dựa trên dữ liệu hay còn gọi là “chính quyền không giấy.”

Xã Hồ Tràm từ một địa phương với xuất phát điểm 70% người dân “ngại” sử dụng dịch vụ công trực tuyến, ít tiếp xúc với công nghệ, hoặc hạn chế trong sử dụng điện thoại thông minh, đã mạnh dạn triển khai nhiều giải pháp.

Nhờ đó đến nay, tỷ lệ giải quyết hồ sơ trực tuyến cho người dân đạt gần 90%. Đặc biệt, Trung tâm Phục vụ hành chính công của phường đã cho niêm yết 363 thủ tục hành chính thuộc thẩm quyền giải quyết của cấp xã, có tích hợp mã QR để người dân dễ dàng tra cứu và nộp hồ sơ ngay trên điện thoại.

Theo ông Huỳnh Phi Khánh, Chủ tịch Ủy ban Nhân dân xã Hồ Tràm, địa phương nỗ lực và triển khai quyết liệt các giải pháp nhằm hướng tới xây dựng một chính quyền “không giấy,” nâng cao tính trải nghiệm cho người dân tương tác với chính quyền trên không gian mạng.

Việc số hóa hồ sơ giai đoạn đầu còn chậm nhưng sau đó đã bứt phá với tỷ lệ đạt 100%, đảm bảo dữ liệu “đúng, đủ, sạch, sống.” Tỷ lệ khai thác và sử dụng lại thông tin dữ liệu số hóa cũng đạt ở mức cao.

Trong khi đó, phường Tam Thắng với mô hình cấp kết quả giải quyết thủ tục hành chính điện tử (đạt 84,65%) cho thấy địa phương đang thực hiện tốt khâu “đầu ra” của chính quyền “không giấy.”

Theo bà Bùi Thị Hạnh, Phó Giám đốc Trung tâm Phục vụ hành chính công phường Tam Thắng, việc cấp kết quả điện tử giúp người dân không cần giữ bản giấy; đồng thời với việc tái sử dụng dữ liệu đã số hóa giúp giảm bớt việc yêu cầu người dân nộp lại các giấy tờ cũ.

Để xây dựng thành công bộ máy chính quyền “không giấy,” hành động tiên quyết của các địa phương là việc xóa bỏ “khoảng cách công nghệ” trong đội ngũ cán bộ, công chức.

Xã Long Hải được đánh giá là một trong những địa phương đi đầu về tỷ lệ cán bộ sử dụng công nghệ với 100% lãnh đạo, chuyên viên được cấp tài khoản và sử dụng thành thạo các phần mềm phục vụ công tác.

Ông Ngô Thanh Phúc, Chủ tịch Ủy ban Nhân dân xã Long Hải cho biết, không chỉ phục vụ nội bộ, xã nỗ lực đưa chính quyền “không giấy” đến với người dân thông qua hội thi “Gia đình số.” Từ đó, đẩy mạnh tuyên truyền để người dân trên địa bàn nâng cao nhận thức và kỹ năng ứng dụng công nghệ số trong tương tác với chính quyền.

Tương tự, để tăng sự tương tác của người dân với chính quyền “không giấy,” Trung tâm Phục vụ hành chính công phường Linh Xuân bố trí 12 quầy phục vụ hiện đại, kiosk lấy số tự động, máy quét mã QR và máy tính bảng đánh giá mức độ hài lòng.

Ông Lê Hữu Nghị, Phó Chủ tịch Ủy ban Nhân dân phường Linh Xuân cho hay, chính quyền phường không chỉ dừng lại ở việc “số hóa” bộ máy mà còn chú trọng đưa công nghệ đến với người dân thông qua các tổ công nghệ số cộng đồng, triển khai phong trào “Bình dân học vụ số” hướng dẫn người dân cài đặt ứng dụng Công dân số Thành phố Hồ Chí Minh, phần mềm VNeiD và cài đặt ứng dụng eTax cho các hộ kinh doanh./.

Bài 2: “Hóa giải” quá tải ở cơ sở