"Những đóng góp - dù nhỏ nhưng đúng trọng tâm, đúng thời điểm và xuất phát từ tâm huyết - sẽ tích lũy thành giá trị lớn, góp phần thúc đẩy sự phát triển bền vững và quá trình hội nhập của đất nước."

Chính phủ Việt Nam đã triển khai nhiều chính sách và hoạt động cụ thể nhằm kết nối với kiều bào, trong đó ngày càng nhấn mạnh vai trò của tri thức, sự đa dạng về kinh nghiệm quốc tế và sự tham gia trên tinh thần tự nguyện, trách nhiệm của cộng đồng người Việt toàn cầu, hướng tới mục tiêu chung là đóng góp cho sự phát triển bền vững của đất nước trong bối cảnh hội nhập quốc tế ngày càng sâu rộng.

Đây là nhận định của Giáo sư Nghiêm Đức Long - Giám đốc Trung tâm môi trường và nước thuộc Đại học Công nghệ Sydney (UTS), Chủ tịch Hội trí thức và Chuyên gia Việt Nam tại Australia (VASEA) trong cuộc phỏng vấn của phóng viên Thông tấn xã Việt Nam tại Australia.

Đánh giá về cách Đảng và Nhà nước tạo diễn đàn cho cộng đồng người Việt Nam ở nước ngoài (kiều bào) tham gia đóng góp vào các công việc của đất nước, chẳng hạn như các đợt lấy ý kiến về các nghị quyết, dự thảo văn kiện Đại hội Đảng, Giáo sư Nghiêm Đức Long bày tỏ sự trân trọng và vui mừng khi thấy Đảng và Chính phủ Việt Nam trong nhiều năm qua luôn quan tâm và có những cách tiếp cận ngày càng đa dạng.

Cộng đồng người Việt Nam ở nước ngoài, trong đó có các thành viên của VASEA, có cơ hội tham gia các hoạt động ý nghĩa cùng Ủy ban Nhà nước về người Việt Nam ở nước ngoài.

Trên cương vị Chủ tịch VASEA, Giáo sư Nghiêm Đức Long cho biết trong thời gian gần đây, các thành viên của VASEA được tạo điều kiện đóng góp ý kiến vào các công việc phù hợp với chuyên môn của mình thông qua nhiều kênh khác nhau, như thông qua các cơ quan của nước sở tại hay các kênh trao đổi trực tiếp với các cơ quan của Việt Nam.

Giáo sư Nghiêm Đức Long cho biết thông qua Australian Water Partnership (tạm dịch là Chương trình Đối tác Nước Australia) của Bộ Ngoại giao Australia, ông đã gửi một số ý kiến chuyên môn nhằm góp phần hoàn thiện dự thảo Luật Tài nguyên nước của Việt Nam, đồng thời được mời tham gia tổ tư vấn của Bộ Khoa học và Công nghệ trong việc định hướng nghiên cứu và đổi mới sáng tạo, trong đó có chương trình của Quỹ Phát triển Khoa học và Công nghệ Quốc gia (NAFOSTED).

Đề cập về những đợt Đảng và Nhà nước muốn lấy ý kiến đóng góp của kiều bào, ông Nghiêm Đức Long nhận định những nội dung mà Đảng và Nhà nước đưa ra lấy ý kiến đóng góp của kiều bào trong thời gian qua đều là các vấn đề lớn, có tác động dài hạn và gắn với thực tiễn phát triển của đất nước. Đó cũng là những lĩnh vực được cộng đồng người Việt Nam ở nước ngoài, đặc biệt là giới chuyên gia và trí thức, có nhiều kinh nghiệm quốc tế chia sẻ.

Tuy nhiên, theo Giáo sư Nghiêm Đức Long, mức độ “trúng” và “đúng” của việc lấy ý kiến còn phụ thuộc nhiều vào cách thức tổ chức lấy ý kiến cũng như nhóm đối tượng được hướng tới.

Theo quan sát của ông, nhu cầu đóng góp của kiều bào thường tập trung vào các khía cạnh mang tính chính sách kỹ thuật, cơ chế thực thi, so sánh quốc tế và bài học thực tiễn, hơn là các vấn đề mang tính nguyên tắc hay định hướng tổng thể.

Ở góc độ đó, Giáo sư Nghiêm Đức Longcho rằng khi các đợt lấy ý kiến được thiết kế với mục tiêu rõ ràng, phạm vi cụ thể và gắn với chuyên môn, khi đó, sự tham gia của kiều bào thường tích cực và có chiều sâu.

Lấy Nghị quyết 68 về phát triển kinh tế tư nhân làm ví dụ, Giáo sư Nghiêm Đức Long cho rằng doanh nghiệp vừa và nhỏ hiện đóng vai trò quan trọng trong nền kinh tế Việt Nam nhưng vẫn cần được hỗ trợ để phát huy đóng góp tương xứng.

Ông Nghiêm Đức Long dẫn số liệu cho thấy hơn 80% lao động cả nước đang làm việc trong khu vực này, song chỉ đóng góp khoảng 50% tổng sản phẩm quốc nội (GDP) và 30% thu ngân sách. Trong khi đó, tại Australia, doanh nghiệp vừa và nhỏ cũng chiếm tỷ trọng lớn về lao động và đóng góp khoảng 1/3 GDP.

Quan trọng hơn nữa, doanh nghiệp vừa và nhỏ tại Australia là một hệ sinh thái đổi mới sáng tạo mạnh và rất đa dạng, trực tiếp tham gia phát triển cộng nghệ và sản phẩm mới, phát triển các thị trường quốc tế.

Theo ông Nghiêm Đức Long, các thành viên của VASEA sẵn sàng chia sẻ kinh nghiệm và bài học từ Australia thông qua các chương trình do Chính phủ Australia tài trợ dành cho doanh nghiệp vừa và nhỏ, như Innovation Connections hay Chương trình Trung tâm Nghiên cứu Hợp tác (Cooperative Research Centres, CRC) vốn là một cơ chế quan trọng thúc đẩy hợp tác giữa doanh nghiệp, trường đại học và các tổ chức nghiên cứu.

Giáo sư Nghiêm Đức Long cho biết Australia có cộng đồng người Việt khá lớn, khoảng hơn 300.000 người. Trong bối cảnh dân số Australia chỉ khoảng 26 triệu người, cộng đồng người Việt được đánh giá là một cộng đồng lớn ở Australia, có những đóng góp tích cực cho nước sở tại trên nhiều lĩnh vực như chính trị, kinh tế, giáo dục, khoa học kỹ thuật, văn hóa và nghệ thuật, đồng thời luôn tự hào về bản sắc văn hóa Việt Nam và hướng về quê hương.

Theo Giáo sư Nghiêm Đức Long, trong cộng đồng kiều bào tại Australia, đặc biệt là giới trí thức và chuyên gia, sự hưởng ứng đối với các chủ trương, chính sách và định hướng phát triển của Việt Nam thường thể hiện thông qua việc dõi thông tin, trao đổi đóng góp ý kiến ở góc độ chuyên môn, cũng như tham gia các hoạt động hợp tác trong các lĩnh vực như khoa học-công nghệ, giáo dục, đổi mới sáng tạo, kinh tế và phát triển bền vững.

Đơn cử, VASEA đã triển khai một số hoạt động, dự án cụ thể hưởng ứng chủ trương và chính sách của Việt Nam như VietNEST và Diễn đàn Doanh nghiệp Cựu sinh viên Australia (với sự phối hợp của Tổng Lãnh sự quán Australia tại Thành phố Hồ Chí Minh và mạng lưới cựu sinh viên Australia tại Việt Nam).

Giáo sư Nghiêm Đức Long cũng nhận định rằng khi các định hướng phát triển của đất nước được truyền tải rõ ràng, ổn định và gắn với các mục tiêu dài hạn, cộng đồng kiều bào tại Australia thường có sự đồng thuận và tham gia tích cực hơn, nhất là ở những nội dung mà họ có thể đóng góp được giá trị cụ thể từ kinh nghiệm quốc tế của mình.

Ông nói, khi chủ trương và hành động cụ thể của Chính phủ Việt Nam được triển khai rõ nét, kiều bào hưởng ứng bằng những hành động thiết thực, bền bỉ và mang tính xây dựng, qua đó góp phần gắn kết cộng đồng người Việt tại Australia với quá trình phát triển chung của đất nước.

Trên cương vị Chủ tịch VASEA, Giáo sư Nghiêm Đức Long cũng cho biết các chuyên gia, trí thức trong hội nhìn chung đều có mong muốn chân thành được đóng góp cho quê hương, đất nước bằng tri thức, kinh nghiệm và mạng lưới chuyên môn tích lũy trong môi trường quốc tế.

Tâm tư chung của nhiều trí thức kiều bào là được lắng nghe, được tin tưởng và được tham gia đúng với chuyên môn, qua đó bảo đảm các đóng góp mang lại giá trị thực chất và lâu dài.

Ngoài ra, nhiều chuyên gia cũng mong muốn có thêm các kênh kết nối rõ ràng, ổn định và minh bạch, giúp họ chủ động tham gia các hoạt động tư vấn, hợp tác nghiên cứu, đào tạo hay hỗ trợ doanh nghiệp và địa phương ở trong nước.

Ở góc độ kiến nghị, ông Nghiêm Đức Long cho biết các thành viên VASEA đều kỳ vọng các cơ chế tham gia của kiều bào tiếp tục được thiết kế theo hướng linh hoạt, tôn trọng tính chuyên môn và tạo điều kiện thuận lợi về thủ tục nhằm bảo đảm việc đóng góp không mang tính phong trào mà gắn với các mục tiêu cụ thể và nhu cầu thực tế.

Bên cạnh đó, việc kết nối với trí thức kiều bào ngày càng chú trọng đến tính liên tục và hợp tác dài hạn, qua đó hình thành các mối quan hệ tin cậy, bền vững, cùng hướng tới mục tiêu chung là đóng góp cho sự phát triển của đất nước trong bối cảnh hội nhập quốc tế.

Giáo sư Nghiêm Đức Long cho biết thêm với vai trò đại diện cho VASEA, ông và các thành viên của hội luôn mong muốn được đóng góp cho đất nước một cách thiết thực, bền vững và phù hợp với chuyên môn của mình.

Cụ thể, đó là mong muốn tiếp tục đóng vai trò kết nối tri thức và kinh nghiệm quốc tế của cộng đồng chuyên gia người Việt ở Australia với các nhu cầu phát triển trong nước, đặc biệt trong các lĩnh vực khoa học-công nghệ, đổi mới sáng tạo, giáo dục, y tế và sức khỏe, phát triển bền vững.

Theo Giáo sư Nghiêm Đức Long, những đóng góp này có thể thông qua tư vấn chính sách ở góc độ kỹ thuật, hợp tác nghiên cứu, đào tạo nguồn nhân lực, cũng như hỗ trợ doanh nghiệp và địa phương trong việc tiếp cận các mô hình và giải pháp đã được kiểm chứng ở quốc tế.

Giáo sư Nghiêm Đức Long nói thêm VASEA cũng mong muốn tiếp tục làm cầu nối để các chuyên gia kiều bào tham gia nhiều hơn vào các hoạt động chuyên môn, chia sẻ tri thức, chuyển giao công nghệ và xây dựng các mối quan hệ hợp tác dài hạn, dựa trên tinh thần tự nguyện và cùng có lợi.

Ở góc độ cá nhân, ông bày tỏ niềm tin rằng những đóng góp - dù nhỏ nhưng đúng trọng tâm, đúng thời điểm và xuất phát từ tâm huyết - sẽ tích lũy thành giá trị lớn, góp phần thúc đẩy sự phát triển bền vững và quá trình hội nhập quốc tế của đất nước trong dài hạn./.