Chuyến thăm Việt Nam của Chủ tịch Hạ viện Malaysia và Phu nhân góp phần thúc đẩy quan hệ hợp tác giữa Thượng viện, Hạ viện Malaysia với Quốc hội Việt Nam đi vào thực chất, hiệu quả.

Nhận lời mời của Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn, Chủ tịch Hạ viện Malaysia Tan Sri Dato' Johari Bin Abdul và Phu nhân thăm chính thức Việt Nam từ ngày 22 đến 25/10/2024.

Chuyến thăm diễn ra trong bối cảnh quan hệ hai nước đang phát triển tốt đẹp; năm 2023 hai nước đã tiến hành nhiều hoạt động kỷ niệm 50 năm thiết lập quan hệ ngoại giao (30/3/1973-30/3/2023) và đang hướng tới kỷ niệm 10 năm thiết lập quan hệ Đối tác Chiến lược vào năm 2025.

Vì vậy, chuyến thăm lần này tiếp tục làm sâu sắc hơn quan hệ Đối tác Chiến lược Việt Nam-Malaysia và góp phần thúc đẩy quan hệ hợp tác giữa Thượng viện, Hạ viện Malaysia với Quốc hội Việt Nam đi vào thực chất, hiệu quả, mang lại lợi ích cho người dân hai nước.

Quan hệ chính trị-ngoại giao phát triển tốt đẹp

Việt Nam và Malaysia đều là các quốc gia nằm trong khu vực Đông Nam Á, nhân dân hai nước sớm có mối quan hệ giao lưu hợp tác, học hỏi lẫn nhau. Mối quan hệ này ngày càng được tăng cường và phát triển hơn sau khi hai nước thiết lập quan hệ ngoại giao vào ngày 30/3/1973.

Trong hơn nửa thế kỷ qua, quan hệ hai nước Việt Nam và Malaysia phát triển tích cực, tốt đẹp trên mọi lĩnh vực, đặc biệt là từ khi nâng cấp lên thành quan hệ Đối tác Chiến lược vào tháng 8/2015.

Việc thiết lập quan hệ Đối tác Chiến lược đã cho thấy mức độ phát triển sâu rộng của quan hệ hai nước, thể hiện sự tin cậy chính trị cao cũng như mở đường cho hợp tác sâu rộng, toàn diện giữa hai nước trên tất cả các lĩnh vực chính trị, ngoại giao, kinh tế, thương mại, văn hóa, du lịch, quốc phòng, an ninh, khoa học công nghệ và phát triển bền vững.

Trong lĩnh vực chính trị-ngoại giao, hai nước thường xuyên trao đổi đoàn và tiếp xúc cấp cao trên tất cả các kênh Đảng, Chính phủ, Nhà nước, Quốc hội và giao lưu nhân dân.

Những cuộc tiếp xúc gần đây có thể kể đến như: Thủ tướng Malaysia Anwar Ibrahim và Phu nhân thăm chính thức Việt Nam (ngày 20 và 21/7/2023); Bộ trưởng Bộ Đầu tư, Thương mại và Công nghiệp Malaysia Zafrul Abdul Aziz thăm, làm việc tại Việt Nam, đồng chủ trì Kỳ họp lần thứ 4 Ủy ban Hỗn hợp Thương mại Việt Nam-Malaysia tại Hà Nội (tháng 7/2024); Phó Thủ tướng Malaysia Dato Sri Haji Fadillah bin Haji Yusof dẫn đầu đoàn đại biểu cấp cao của Malaysia sang viếng Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng (tháng 7/2024); Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định thăm, làm việc tại Malaysia (tháng 8/2024); Đại tướng Tan Sri Datuk Seri Mohammad bin Ab Rahman, Tư lệnh Lực lượng Quốc phòng Malaysia thăm chính thức Việt Nam (ngày 13 đến 16/8/2024); Thủ tướng Phạm Minh Chính gặp Thủ tướng Malaysia Anwar Ibrahim nhân dịp tham dự Hội nghị cấp cao ASEAN lần thứ 44, 45 tại Lào (ngày 10/10/2024)…

Gần đây nhất, nhân dịp dự Hội nghị Cấp cao ASEAN lần thứ 44, 45 và các Hội nghị cấp cao liên quan tại Vientiane (Lào), Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính đã hội kiến Thủ tướng Malaysia Anwar Ibrahim ngày 10/10/2024.

Tại cuộc gặp, Thủ tướng hai nước đã đánh giá cao nỗ lực của các bộ, ngành hai nước trong việc triển khai các nội dung đã thống nhất, góp phần đưa quan hệ Đối tác Chiến lược Việt Nam-Malaysia ngày càng đi vào chiều sâu và thực chất.

Trao đổi về phương hướng hợp tác thời gian tới, hai bên nhất trí tăng cường trao đổi đoàn cấp cao; triển khai hiệu quả các cơ chế hợp tác song phương, trong đó có Ủy ban Hỗn hợp Thương mại Việt Nam-Malaysia nhằm duy trì đà tăng trưởng kim ngạch thương mại khả quan; nhất trí làm sâu sắc hơn nữa hợp tác trong các lĩnh vực an ninh, giáo dục, hàng không, du lịch cũng như các lĩnh vực mới như kinh tế xanh, kinh tế số, hướng tới đưa quan hệ hai nước lên tầm cao mới.

Về phần mình, Thủ tướng Anwar Ibrahim nhất trí đề xuất của Thủ tướng Phạm Minh Chính về việc sớm đưa quan hệ giữa hai nước lên tầm cao mới; khẳng định sẵn sàng phối hợp với Việt Nam đẩy mạnh toàn diện các lĩnh vực hợp tác, kể cả về an ninh-quốc phòng, thương mại-đầu tư, kinh tế biển…

Hiện nay, các cơ chế hợp tác song phương luôn được lãnh đạo hai nước quan tâm thúc đẩy và duy trì, bao gồm: Ủy ban hỗn hợp về hợp tác Kinh tế, Khoa học và kỹ thuật Việt Nam-Malaysia (cấp Bộ trưởng Ngoại giao họp lần thứ 7 tại Việt Nam ngày 20/7/2023); Ủy ban hỗn hợp Thương mại Việt Nam-Malaysia (họp lần thứ 4 vào tháng 7/2024 tại Hà Nội); Ủy ban Hợp tác Khoa học Công nghệ (họp lần thứ 4 năm 2006 tại Malaysia); Ủy ban Hợp tác Quốc phòng.

Hai nước đã thông qua Chương trình hành động triển khai quan hệ Đối tác Chiến lược giai đoạn 2021-2025 với các định hướng lớn, nhằm khai thác hiệu quả các tiềm năng và thế mạnh của mỗi nước, hướng tới cùng phục hồi và phát triển tự cường, bền vững trong giai đoạn hậu đại dịch COVID-19.

Ngoài ra, trên diễn đàn khu vực và quốc tế, Việt Nam và Malaysia luôn có sự phối hợp, thường xuyên trao đổi hợp tác và tham vấn lẫn nhau, do vậy có rất nhiều điểm đồng thuận và quan điểm chung trong ASEAN cũng như trong quan hệ giữa ASEAN với các nước bên ngoài, góp phần nâng cao vị thế và vai trò của ASEAN trên trường quốc tế. Việt Nam cam kết ủng hộ Malaysia trên cương vị Chủ tịch ASEAN 2025 và triển khai toàn diện Tầm nhìn Cộng đồng ASEAN 2045.

Hợp tác kinh tế-thương mại có nhiều điểm sáng

Hợp tác kinh tế-thương mại là lĩnh vực hợp tác song phương đạt kết quả tích cực trong những năm gần đây khi Malaysia luôn nằm trong nhóm các đối tác thương mại và đầu tư lớn của Việt Nam.

Tính đến tháng 8/2024, Malaysia là đối tác thương mại lớn thứ 2 của Việt Nam trong khối ASEAN và là đối tác thương mại lớn thứ 11 của Việt Nam trên thế giới; trong khi Việt Nam là đối tác thương mại lớn thứ 3 của Malaysia trong ASEAN.

Kim ngạch thương mại hai chiều đạt 12,5 tỷ USD năm 2021; 14,67 tỷ USD năm 2022; 12,66 tỷ USD năm 2023; 9 tháng năm 2024 đạt 10,64 tỷ USD. Hai nước dự kiến đạt mục tiêu kim ngạch song phương 18 tỷ USD vào năm 2025 và đang hướng tới mục tiêu đạt 25 tỷ USD vào năm 2030.

Trong chuyến công tác của Bộ trưởng Bộ Đầu tư, Thương mại và Công nghiệp Malaysia Zafrul Abdul Aziz tại Việt Nam và đồng chủ trì Kỳ họp lần thứ 4 Ủy ban Hỗn hợp Thương mại Việt Nam-Malaysia tại Hà Nội hồi tháng 7/2024 vừa qua, Bộ trưởng Zafrul Abdul Aziz cho biết kim ngạch thương mại song phương năm 2024 có thể đạt 18 tỷ USD, sớm hơn kế hoạch đề ra vào năm 2025.

Việt Nam xuất khẩu chủ yếu sang Malaysia điện thoại và linh kiện, dầu thô, gạo, càphê; nhập khẩu chủ yếu máy vi tính và sản phẩm điện tử, máy móc thiết bị, xăng dầu, hàng điện gia dụng và linh kiện, hoá chất.

Việt Nam mong muốn phía Malaysia tạo điều kiện thuận lợi hơn nữa cho hàng hóa Việt Nam thâm nhập tốt hơn vào thị trường Malaysia, đặc biệt đối với các mặt hàng nông sản chế biến, thủy sản, thực phẩm; hợp tác, hỗ trợ Việt Nam phát triển ngành công nghiệp Halal và thúc đẩy doanh nghiệp Malaysia đầu tư vào Việt Nam trong lĩnh vực này, cũng như các lĩnh vực chuyển đổi số, chuyển đổi xanh, năng lượng sạch, xuất khẩu điện gió; thúc đẩy hợp tác các lĩnh vực mới nổi như đổi mới sáng tạo, trí tuệ nhân tạo, bảo đảm an ninh mạng…

Trong khi đó, phía Malaysia rất trông đợi và có nhiều kỳ vọng vào hợp tác với Việt Nam, mong muốn thúc đẩy hợp tác giữa các doanh nghiệp, hợp tác kinh tế, thương mại và đầu tư giữa hai nước phát triển triển mạnh mẽ hơn nữa, nhất là ngành công nghiệp Halal có tiềm năng phát triển rất lớn, hay đầu tư vào các lĩnh vực chuyển đổi số, chuyển đổi xanh, phát triển điện gió, đổi mới sáng tạo, trí tuệ nhân tạo…

Về đầu tư, tính đến tháng 9/2024, Malaysia là nhà đầu tư đứng thứ 10/148 quốc gia và vùng lãnh thổ đầu tư vào Việt Nam, với 748 dự án, tổng vốn đăng ký gần 13 tỷ USD (tập trung vào lĩnh vực giáo dục đào tạo, sản xuất, phân phối điện, khí, nước, công nghiệp chế biến, chế tạo). Malaysia đã đầu tư vào nhiều tỉnh, thành phố của Việt Nam, trong đó có TP Hồ Chí Minh, tiếp theo là Trà Vinh, Hà Nội và các địa phương khác.

Cùng với hợp tác kinh tế, hợp tác an ninh-quốc phòng giữa hai nước cũng không ngừng được đẩy mạnh. Hai bên duy trì trao đổi đoàn các cấp và giao lưu, đào tạo, trao đổi kinh nghiệm, trao đổi thông tin liên quan đến công tác phòng, chống khủng bố, tội phạm mạng, tội phạm xuyên quốc gia.

Năm 2015, hai bên đã ký Hiệp định về hợp tác phòng, chống tội phạm xuyên quốc gia.

Ngoài ra, hợp tác song phương trong các lĩnh vực lao động, giáo dục, du lịch… cũng ghi nhận nhiều kết quả tốt đẹp. Hiện Việt Nam có khoảng 12.000 người đang làm việc hợp pháp tại Malaysia, bên cạnh đó là khoảng hơn 1.000 lưu học sinh viên Việt Nam du học tại Malaysia.

Cộng đồng người Việt Nam tại Malaysia hiện có hơn 30.000 người, là cầu nối góp phần thúc đẩy quan hệ truyền thống giữa hai nước ngày một tốt đẹp hơn.

Trong thời gian tới, hai nước nhất trí tiếp tục trao đổi kinh nghiệm, hợp tác xây dựng cơ chế, chính sách, nâng cao năng lực quản trị, chuyển giao công nghệ, đào tạo nhân lực chất lượng cao, nhất là trong các lĩnh vực mới nổi; thúc đẩy hợp tác giữa các doanh nghiệp hai bên hiệu quả hơn, thúc đẩy giao lưu nhân dân, hợp tác du lịch, văn hóa mạnh mẽ hơn.

Hợp tác hiệu quả trên kênh nghị viện

Quan hệ giữa Quốc hội Việt Nam và Nghị viện Malaysia luôn được củng cố, tăng cường trên cả bình diện song phương và trong khuôn khổ các diễn đàn liên nghị viện mà hai bên là thành viên như Đại hội đồng liên Nghị viện các nước ASEAN (AIPA), Liên minh Nghị viện Thế giới (IPU), Diễn đàn Nghị viện châu Á-Thái Bình Dương (APPF), góp phần thúc đẩy quan hệ giữa hai nước.

Tuy nhiên, trong những năm gần đây, việc trao đổi Đoàn các cấp giữa hai cơ quan lập pháp chưa diễn ra thường xuyên và chưa có thỏa thuận hợp tác. Vì thế, trong chuyến thăm và làm việc mới đây của Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định đến Malaysia (tháng 8/2024), hai bên nhất trí rằng cần tăng cường hợp tác giữa hai cơ quan lập pháp trong thời gian tới.

Trong chuyến thăm và làm việc này, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định đề nghị hai bên giao các cơ quan chức năng tham mưu, nghiên cứu, thúc đẩy việc ký kết Thỏa thuận hợp tác giữa Quốc hội Việt Nam với Hạ viện, Thượng viện Malaysia để thúc đẩy các hoạt động hợp tác giữa Cơ quan lập pháp hai nước và tăng cường trao đổi đoàn cấp cao, giữa các Ủy ban chuyên môn, Nhóm Nghị sỹ hữu nghị, nữ Nghị sỹ, Nghị sỹ trẻ...

Quốc hội Việt Nam sẵn sàng tiếp đón nhiều hơn các đoàn từ Thượng viện, Hạ viện Malaysia sang thăm, chia sẻ, trao đổi kinh nghiệm tại Việt Nam, không chỉ cấp liên bang mà cả các bang của Malaysia.

Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định cũng đề nghị hai cơ quan lập pháp cần tiếp tục tạo hành lang pháp lý thuận lợi để Chính phủ hai nước triển khai hiệu quả các Thỏa thuận hợp tác đã ký, đồng thời tăng cường giám sát, thúc đẩy các bộ, ngành, địa phương, các doanh nghiệp tích cực triển khai hiệu quả các hiệp định, thỏa thuận đã ký kết.

Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định đánh giá cao, hoan nghênh Malaysia trong năm 2022 đã cấp phép thành lập “Hội Hữu nghị Malaysia-Việt Nam”; đề nghị Thượng viện, Hạ viện, các nghị sỹ Malaysia tiếp tục quan tâm giúp đỡ, tạo điều kiện thuận lợi cho cộng đồng người Việt Nam tại Malaysia sinh sống, lao động, học tập, đóng góp tích cực cho sự phát triển của Malaysia và là cầu nối cho quan hệ hai nước.

Phó Chủ tịch Quốc hội cũng đề nghị Ban Thư ký của Thượng viện, Hạ viện Malaysia tăng cường hợp tác với Văn phòng Quốc hội Việt Nam, nhất là trong lĩnh vực đào tạo, bồi dưỡng cán bộ, trao đổi kinh nghiệm trong công tác nghiên cứu, tham mưu tổng hợp, tổ chức phục vụ các hoạt động của Nghị viện.

Về phần mình, Chủ tịch Hạ viện Malaysia Tan Sri Dato’ Johari Bin Abdul và Phó Chủ tịch Thượng viện Malaysia Datuk Nur Jazlan bin Tan Sri Mohamed cũng nhất trí với những đề xuất của Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định và khẳng định cả Thượng viện, Hạ viện Malaysia đều mong muốn tăng cường quan hệ hợp tác với Quốc hội Việt Nam; nhất trí tăng cường trao đổi đoàn, thúc đẩy việc ký kết thỏa thuận hợp tác giữa hai cơ quan lập pháp, đồng thời cho rằng các Ủy ban chuyên môn của hai bên có thể nghiên cứu, ký kết thỏa thuận hợp tác để trao đổi kinh nghiệm trong các lĩnh vực chuyên môn như ban hành, giám sát thực thi pháp luật, phòng, chống tham nhũng, thúc đẩy hợp tác về văn hóa, giao lưu nhân dân và các lĩnh vực mà các nghị sỹ cùng quan tâm.

Bên cạnh đó, hai bên cũng nhất trí rằng cơ quan lập pháp của hai nước cần tiếp tục phát huy cơ chế phối hợp, ủng hộ lập trường của nhau về các vấn đề khu vực, quốc tế cùng quan tâm tại các diễn đàn liên nghị viện đa phương mà hai bên là thành viên./.