Hà Nội và Thành phố Hồ Chí Minh đã xây dựng lộ trình, triển khai các giải pháp và điều kiện cần thiết nhằm chuyển đổi xe buýt sang chạy bằng điện, năng lượng xanh.

Để chuyển đổi xe buýt sang sử dụng điện, năng lượng xanh, thành phố Hà Nội và Hồ Chí Mình đã lên khung kịch bản lộ trình chuyển đổi đồng thời kiến nghị cần các cơ chế, chính sách hỗ trợ vốn đầu tư phương tiện, xây dựng trạm sạc.

Phấn đấu 100% xe buýt sớm sử dụng năng lượng xanh

Tại buổi Tọa đàm “Phát triển giao thông xanh: Thách thức và Giải pháp thu hút nguồn lực đầu tư” vào ngày 21/8, theo ông Thái Hồ Phương, Giám đốc Trung tâm Quản lý và điều hành giao thông công cộng (Sở Giao thông Vận tải Hà Nội), thành phố có 1.905 xe buýt trợ giá với 281 xe dùng năng lượng sạch (139 xe CNG và 142 xe buýt điện) và trên 1.200 xe đạt tiêu chuẩn khí thải Euro 4 trở lên. Đến nay, hoạt động của các tuyến buýt điện góp phần giảm 36.000 tấn CO2.

Về hệ thống trạm sạc xe buýt điện, hiện nay mới chỉ có 2 vị trí lắp đặt của Công ty Vinbus, phục vụ cho 10 tuyến. Mỗi trạm sạc lần lượt có 32 trụ và 39 trụ sạc, công suất từ 120-150kWh, đáp ứng nhu cầu sạc 100% pin của toàn bộ xe.

“Thành phố đã đặt mục tiêu đưa ra kế hoạch và lộ trình chuyển đổi xe buýt dùng điện, NLX trên địa bàn thành phố phù hợp với lộ trình đã được phê duyệt tại Quyết định 876. Hà Nội đặt mục tiêu đến năm 2030, có khoảng 70-90% xe buýt sử dụng điện và năng lượng xanh, tăng lên 100% vào năm 2035,” ông Phương nói.

Lộ trình chuyển đổi phương tiện buýt sang xe điện, năng lượng xanh dự kiến đi theo 3 kịch bản gồm: kịch bản 1: 100% xe buýt điện, số phương tiện sau chuyển đổi 2.433 xe. Kịch bản 2: 70% buýt điện, 30% buýt LNG/CNG, số phương tiện sau chuyển đổi 2.212 xe (1.592 xe điện và 620 xe LNG/CNG). Kịch bản 3: 50% buýt điện, 50% buýt LNG/CNG, số phương tiện sau chuyển đổi 2.076 xe (1.100 xe điện và 976 xe LNG/CNG).

Dựa trên tình hình thực tiễn, ông Phương cho rằng trước mắt thành phố đề xuất thực hiện theo kịch bản 3. Khi điều kiện cho phép sẽ phấn đấu thực hiện theo kịch bản 2. Sau năm 2040 thực hiện kịch bản 1.

Tại phía Thành phố Hồ Chí Minh, ông Lê Hoàn, Phó Giám đốc Trung tâm Quản lý giao thông công cộng Thành phố Hồ Chí Minh cho hay có 120 tuyến xe buýt với 2.209 phương tiện xe buýt hoạt động. Trong đó, có 546 xe điện/CNG (chiếm 24,7% tổng số xe), xe có thời gian sử dụng dưới 8 năm là 581 xe (chiếm 26,3%) và từ 8 năm trở lên là 1.628 xe.

Về lộ trình chuyển đổi, theo ông Hoàn, từ năm 2025-2029, Thành phố Hồ Chí Minh sẽ ưu tiên chuyển đổi phương tiện xe buýt sang xe điện. Trong giai đoạn quá độ của lộ trình chuyển đổi, có thể đầu tư, thay thế xe buýt sử dụng nhiên liệu CNG trên các tuyến xe buýt hiện hữu. Tiến tới đến năm 2030, 100% xe buýt tại Thành phố Hồ Chí Minh sử dụng năng lượng xanh.

Để đạt mục tiêu này, cả hai thành phố lớn nhất nước cần xây dựng lộ trình, triển khai các giải pháp và điều kiện cần thiết; phân công rõ trách nhiệm, tiến độ thực hiện của các ngành và đơn vị liên quan; cũng như đề xuất được các cơ chế, chính sách liên quan.

Cụ thể, kế hoạch chuyển đổi phương tiện sẽ dựa trên nguyên tắc lựa chọn, xác định cơ cấu tỷ lệ hợp lý giữa xe buýt dùng điện và năng lượng xanh, đảm bảo phù hợp thực tế về cơ sở hạ tầng và khả năng cung cấp nguồn điện. Các tuyến buýt mới mở ưu tiên sử dụng xe điện, xe năng lượng.

Với các xe buýt diesel đang hoạt động, Hà Nội thực hiện chuyển đổi theo nguyên tắc được phép kéo dài thời gian sử dụng đến hết hạn thầu. Nếu còn khấu hao nhưng hết hạn thầu, thời gian sử dụng tối đa đến thời điểm hết khấu hao.

Hỗ trợ vốn mua xe, đầu tư trạm sạc

Nhằm triển thực hiện, ông Phương kiến nghị cần huy động nguồn lực từ ngân sách Nhà nước (chi phí phục vụ chuyển đổi, chi phí duy trì trợ giá hàng năm...) và từ doanh nghiệp (mua xe, đầu tư hạ tầng trạm sạc/nạp khí...).

Thành phố Hà Nội cũng đề xuất một số giải pháp gồm: tuyên truyền về chính sách, lợi ích của chuyển đổi phương tiện; hoàn thiện định mức, đơn giá cho các loại xe buýt xanh; áp dụng định mức, đơn giá tạm thời để đặt hàng xe buýt xanh trong thời gian chờ ban hành chính thức; đầu tư cơ sở hạ tầng xe buýt dùng điện, năng lượng xanh...

Phía Thành phố Hồ Chí Minh đề xuất hỗ trợ 50% lãi suất với phần vốn vay đầu tư xe buýt sử dụng năng lượng xanh; hỗ trợ 50% lãi suất đối với phần vốn vay đầu tư trạm sạc điện và đầu tư xây dựng lắp đặt, vận hành các trạm sạc điện.

Nhìn nhận các đơn vị kinh doanh xe buýt sẽ cần nguồn kinh phí lớn để đầu tư phương tiện, hạ tầng, chuyển đổi công nghệ, đào tạo nhân sự..., do đó, lãnh đạo Sở Giao thông Vận tải Hà Nội cho biết các doanh nghiệp mong muốn tiếp cận các nguồn vốn có cơ chế cho vay và lãi vay hấp dẫn, an toàn với sự bảo trợ của Chính phủ, thành phố.

Ngoài ra, các bộ, ngành liên quan cần nghiên cứu, xây dựng, ban hành các quy chuẩn, tiêu chuẩn kỹ thuật quy định các loại hình trạm sạc; bố trí mạng lưới điện đủ đáp ứng nhu cầu trạm sạc; hướng dẫn cụ thể về giá bán điện của trạm sạc và giá sạc điện; cũng như sớm ban hành tiêu chuẩn về ổ cắm dùng trong trạm sạc, nhằm đồng bộ hóa bộ tiêu chuẩn về dây, cáp sạc và thiết bị đo đếm điện năng.

Ông Kanzo Nakai, Giám đốc giao thông ADB cho biết xe buýt điện hiện có nhu cầu lớn, đóng góp hiệu quả vào giảm phát thải khí nhà kính thông qua cả chuyển đổi phương thức và cải thiện hiệu quả năng lượng. Bên cạnh đó, xe buýt điện hiện đại, sạch và không gây tiếng ồn, chi phí tương đối thấp và triển khai trong thời gian ngắn so với tàu điện.

“ADB sẽ tham gia hỗ trợ cho các dự án xe buýt điện, cho chính phủ vay đầu tư và hỗ trợ kỹ thuật, chính sách,” ông Kanzo Nakai cam kết./.