Theo Bộ trưởng Trần Đức Thắng, việc tích hợp thành một chương trình không làm giảm đi các chính sách mà giúp tập trung hơn vào vùng đồng bào dân tộc thiểu số miền núi trong thời gian tới.

Chiều nay, 3/12, Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Trần Đức Thắng đã trình bày trước Quốc hội chủ trương đầu tư Chương trình mục tiêu quốc gia về nông thôn mới, giảm nghèo bền vững, phát triển kinh tế-xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi đến năm 2035.

Chương trình được tích hợp từ 3 chương trình mục tiêu quốc gia: nông thôn mới, giảm nghèo bền vững, phát triển kinh tế-xã hội vùng dân tộc thiểu số và miền núi.

Khắc phục các bất cập

Theo Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Trần Đức Thắng, giai đoạn 2021-2025, với sự quan tâm, chỉ đạo quyết liệt của Quốc hội, Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, Ban Chỉ đạo Trung ương, sự nỗ lực, quyết tâm của cả hệ thống chính trị từ trung ương đến địa phương, đặc biệt là sự đồng lòng, hưởng ứng của mọi tầng lớp Nhân dân, cả ba chương trình mục tiêu quốc gia (nông thôn mới, giảm nghèo bền vững, phát triển kinh tế-xã hội vùng dân tộc thiểu số và miền núi) đã cơ bản đạt và vượt các mục tiêu, nhiệm vụ được giao.

Cụ thể, chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới đến hết tháng 6/2025 đã cơ bản đạt và vượt các mục tiêu được Quốc hội và Chính phủ giao, trong đó có 4/7 chỉ tiêu vượt mục tiêu giao, 3/7 chỉ tiêu cơ bản hoàn thành mục tiêu.

Chương trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững có 4/5 chỉ tiêu đạt và vượt mục tiêu do Quốc hội và Chính phủ giao, chỉ có 1 chỉ tiêu về số huyện thoát nghèo chưa đạt mục tiêu.

Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế-xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi có 6/9 chỉ tiêu đạt và vượt mục tiêu Quốc hội và Chính phủ giao. Cụ thể, các chỉ tiêu đạt và vượt mục tiêu gồm tỷ lệ giảm nghèo vùng đồng bào dân tộc thiểu số; thu nhập bình quân của người dân tộc thiểu số; nhóm mục tiêu về giáo dục; tỷ lệ lao động trong độ tuổi được đào tạo nghề; nhóm mục tiêu về bảo tồn và phát triển các giá trị, bản sắc văn hóa truyền thống; nhóm mục tiêu tăng cường công tác y tế để đồng bào dân tộc thiểu số.

Có 3 chỉ tiêu chưa đạt gồm nhóm mục tiêu về cải thiện cơ sở hạ tầng kỹ thuật, hạ tầng xã hội; nhóm mục tiêu số xã, thôn ra khỏi địa bàn đặc biệt khó khăn; nhóm mục tiêu về công tác định canh, định cư.

Tuy nhiên, trong quá trình tổ chức triển khai thực hiện 3 chương trình, hệ thống cơ chế, chính sách hướng dẫn còn phức tạp, chậm ban hành, thiếu cụ thể; chồng chéo về nội dung, đối tượng đầu tư, phân tán nguồn lực, trùng lặp nhiệm vụ dẫn đến nhiều khó khăn trong quá trình thực hiện. Mặc dù, Quốc hội, Chính phủ đã ban hành nhiều chính sách đặc thù nhằm tháo gỡ những khó khăn, bất cập, tuy nhiên quá trình triển khai vẫn chưa đáp ứng yêu cầu, tiến độ được giao.

Để quản lý thống nhất, hiệu quả, thực chất và bền vững hơn, khắc phục tình trạng chồng chéo, phân tán nguồn lực, trùng lặp nhiệm vụ trong các chương trình mục tiêu quốc gia, Chính phủ đã đề xuất chủ trương hợp nhất 3 chương trình.

Dồn lực cho khu vực dân tộc thiểu số

Theo Bộ trưởng Trần Đức Thắng, việc tích hợp thành một chương trình không làm giảm đi các chính sách, mà giúp tập trung hơn vào vùng đồng bào dân tộc thiểu số miền núi trong thời gian tới.

Chương trình giảm nghèo trước đây thực hiện trên địa bàn cả nước nhưng vùng lõi nghèo hiện nay chủ yếu là vùng sinh sống của đồng bào dân tộc thiểu số. Vì vậy, chương trình cần tập trung đầu tư mạnh vào vùng này để giúp vùng đồng bào dân tộc thiểu số có cuộc sống tốt hơn, vươn lên thoát nghèo bền vững.

Chương trình nông thôn mới thời gian qua cũng được thực hiện trên cả nước và kết quả đã không ngừng được nâng cao ở nhiều địa phương. Khu vực còn lại cần được tập trung đầu tư, nhất là vùng đồng bào dân tộc thiểu số, vùng khó khăn để tiếp tục nâng cao đời sống người dân.

Vì vậy, việc 3 chương trình tích hợp lại sẽ tập trung tăng cường đầu tư cho vùng khó khăn, vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi đến năm 2035.

Việc tích hợp được thực hiện theo nguyên tắc không dàn trải, tập trung vào những vấn đề trọng tâm, trọng điểm, tạo ra cú hích của toàn bộ chương trình; khắc phục những vấn đề chồng chéo giữa 3 chương trình giai đoạn 2021-2025; bảo đảm rõ chính sách, rõ địa bàn, rõ đối tượng thụ hưởng, rõ người, rõ việc, rõ trách nhiệm, rõ sản phẩm; phân cấp, phân quyền triệt để đi đôi với phân bổ nguồn lực cho chính quyền địa phương theo tinh thần “địa phương quyết, địa phương làm, địa phương chịu trách nhiệm”, trung ương quản lý tổng thể.

Bộ trưởng Trần Đức Thắng kiến nghị Quốc hội xem xét thông qua hồ sơ báo cáo và ban hành Nghị quyết về chủ trương đầu tư xây dựng chương trình giai đoạn 2026-2035.

Bộ trưởng cũng kiến nghị cho phép kéo dài thời gian thực hiện và giải ngân vốn ngân sách Nhà nước của 3 chương trình mục tiêu quốc gia đến hết ngày 31/12/2026 để hoàn thành các mục tiêu của giai đoạn 2021-2025; giao Chính phủ rà soát, cân đối, bố trí thêm nguồn lực để thực hiện các nội dung giải ngân tốt và có nhu cầu bổ sung, ban hành cơ chế đặc thù, đơn giản quy trình thủ tục để đẩy nhanh tiến độ triển khai nội dung chương trình.

Trình bày Báo cáo thẩm tra về chủ trương đầu tư Chương trình mục tiêu quốc gia về nông thôn mới, giảm nghèo bền vững, phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi đến năm 2035, Chủ tịch Hội đồng Dân tộc Lâm Văn Mẫn khẳng định, mục tiêu tổng quát và cụ thể của chương trình tương đối bao quát, toàn diện các lĩnh vực, được kế thừa từ các Chương trình của giai đoạn trước và có điều chỉnh, bổ sung phù hợp.

Tuy nhiên, đối với mục tiêu cụ thể, Chủ tịch Hội đồng Dân tộc Lâm Văn Mẫn đề nghị Chính phủ tiếp tục rà soát kỹ lưỡng để không trùng lặp; các chỉ tiêu đưa ra phải có cơ sở, logic, có tính khả thi, phù hợp với bối cảnh mới của đất nước; thể hiện sự rõ tập trung, ưu tiên cho vùng khó khăn, lõi nghèo, vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi nhằm rút ngắn dần khoảng cách phát triển giữa các vùng.

Chủ tịch Hội đồng Dân tộc Lâm Văn Mẫn đề nghị Quốc hội xem xét, quyết định, phê duyệt chủ trương đầu tư Chương trình, với tên gọi: “Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới, giảm nghèo bền vững và phát triển kinh tế-xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn 2026-2035”./.