Mỡ máu cao đã và đang trở thành vấn đề báo động, gây ra nhiều hậu quả nghiêm trọng, nhưng cộng đồng vẫn chưa được trang bị kiến thức đúng trong khi tình trạng này có thể dự phòng và kiểm soát được.

Tại Việt Nam có đến gần 50% người trưởng thành sống tại thành thị bị mỡ máu cao. Trong đó, thừa cholesterol do chế độ dinh dưỡng và vận động không hợp lý là nguyên nhân chính gây nên tình trạng này.

Phó giáo sư Nguyễn Thị Xuyên - Nguyên thứ trưởng Bộ Y tế, Chủ tịch Hội Y học Việt Nam cho biết như vậy tại Hội thảo khoa học Báo động thực trạng thừa cholesterol: Hệ lụy và giải pháp, do Tổng hội Y học Việt Nam và Viện Y học ứng dụng Việt Nam tổ chức ngày 25/8 tại Hà Nội.

Báo động tình trạng mỡ máu cao

Phó giáo sư Nguyễn Thị Xuyên cho hay mỡ máu cao đã và đang trở thành vấn đề báo động, gây ra nhiều hậu quả nghiêm trọng nhưng cộng đồng vẫn chưa được trang bị kiến thức đúng đắn, trong khi tình trạng này có thể dự phòng và kiểm soát được thông qua chế độ dinh dưỡng và vận động.

Theo thống kê về gánh nặng bệnh tật toàn cầu vào năm 2019, rối loạn lipid máu, thường được biết tới với tên gọi mỡ máu cao gây ra gần 4,4 triệu ca tử vong, tương đương 7,78% số ca tử vong trên toàn cầu và được xác định là một trong các yếu tố nguy cơ chính của nhiều bệnh mạn tính không lây.

Phó giáo sư Nguyễn Quang Dũng - Phó trưởng bộ môn Dinh dưỡng và An toàn thực phẩm, Đại học Y Hà Nội cho hay trên toàn cầu có 1/3 số ca nhồi máu cơ tim là do tăng cholesterol máu. Tăng cholesterol máu gây ra 2,6 triệu ca tử vong mỗi năm (4,5% tổng số tử vong). Năm 2008, tỷ lên cholesterol cao ở người trưởng thành trên toàn cầu là 39% (37% nam và 40% nữ). Tại Mỹ, năm 2015 -2018, có 12% người trưởng thành từ 20 tuổi trở lên có mức cholesterol tổng số cao hơn 240mg/dl. Có 7% trẻ 6-19 tuổi tại Mỹ có cholesterol tổng số cao.

Tại Việt Nam, cứ 10 người trưởng thành có 3 người cholesterol máu cao (chiếm tỉ lệ 30%), ở thành thị là 44,3%. Hơn 50% phụ nữ 50-65 tuổi bị thừa cholesterol máu. Con số này điều ra theo mẫu dịch tễ học, con số thực tế số người cholesterol máu cao có thể còn cao hơn nhiều.

[Bộ Y tế thông tin liên quan tới thuốc điều trị mỡ máu bị thu hồi]

“Điều này chứng tỏ cộng đồng có thái độ thờ ở với tăng cholesterol (mỡ máu). Nguyên nhân đến từ thói quen ăn nhà hàng, ăn đồ xào rán, nhiều thịt mỡ, ít rau, trái cây, ít hoạt động thể lực,” ông Dũng phân tích.

Phó giáo sư Dũng cũng đưa ra nguyên nhân tăng cholesterol máu là do chế độ ăn (ăn chất béo bão hòa, cholesterol trong thực phẩm); cân nặng (thừa cân, béo phì xu hướng làm tăng cholesterol máu) và hoạt động thể lực ít.

Theo ông, những người từ 20 tuổi, cần kiểm tra mỡ máu 5 năm/lần. Nếu cholesterol tổng số > 200 mg/dl, HDL < 40 mg/dl thì cần kiểm tra mỡ máu. Những trường hợp có chỉ số Triglyceride 150-199 mg/dl: ranh giới cao, ≥ 200 mg/dl thì cần điều trị.

Loại bỏ chất béo khỏi khẩu phần ăn là sai lầm

Tại hội thảo, báo cáo của tiến sỹ Trương Hồng Sơn - Viện trưởng Viện Y học ứng dụng Việt Nam đã cập nhật các khuyến nghị dinh dưỡng mới nhất dành cho người bị thừa cholesterol máu từ các tổ chức quốc tế cũng như tại Việt Nam.

Báo cáo cũng đã phân tích cụ thể ảnh hưởng của một số yếu tố dinh dưỡng đến tình trạng cholesterol máu, từ đó đưa ra các hướng dẫn cụ thể về việc lựa chọn từng nhóm thực phẩm tốt cho người bị mỡ máu cao.

Ông Sơn cho hay tình trạng cholesterol caoliên quan nhiều đến bệnh tim mạch, đột quỵ. Cứ 3 người có 1 người tử vong về tim mạch, liên quan đến cholesterol.

Bác sỹ Trương Hồng Sơn cũng nhấn mạnh đến quan điểm sai lầm của người Việt cho rằng để giảm cholesterol, ngừa mỡ máu cao thì cần loại bỏ hoàn toàn chất béo ra khỏi khẩu phần ăn. Đây là quan niệm không đúng vì chất béo là một nhóm chất thiết yếu mà cơ thể cần bổ sung mỗi ngày với hàm lượng hợp lý. Nhiều chế độ ăn tốt cho sức khoẻ trên thế giới cũng nhấn mạnh đến việc không cần thiết phải kiêng sử dụng chất béo hoàn toàn.

“Thay vì loại bỏ, chúng ta cần chọn lọc nguồn chất béo có lợi cho sức khoẻ để nạp vào cơ thể. Cụ thể, nên hạn chế sử dụng nguồn chất béo từ phủ tạng động vật, mỡ động vật, thức ăn nhanh, đồ đóng hộp… Thay vào đó, cần tăng cường bổ sung nguồn chất béo có lợi - thường được tìm thấy nhiều trong các loại cá biển sâu như cá hồi, cá trích; trong quả bơ, ô liu, trong các loại dầu thực vật như dầu gạo lứt, dầu đậu nành, dầu hướng dương…,” ông Sơn cho hay.

Các chuyên gia cho rằng một trong số những giải pháp chính giúp dự phòng và cải thiện tình trạng mỡ máu cao là thay đổi chế độ dinh dưỡng; cập nhật những hướng dẫn chế độ ăn uống mới nhất để ngăn ngừa tình trạng mỡ máu cao.

Giới chuyên môn cũng khuyến nghị các đơn vị có liên quan cần đẩy mạnh việc tuyên truyền về mức độ nguy hiểm và những hậu quả nghiêm trọng do tình trạng thừa cholesterol, mỡ máu cao gây ra đồng thời hướng dẫn chế độ ăn lành mạnh tới toàn thể cộng đồng nhằm nâng cao nhận thức cũng như cải thiện chế độ ăn uống của người Việt nói chung theo hướng tốt cho sức khỏe hơn./.

Video Tiến sĩ Trương Hồng Sơn nói về giảm cholesterol, ngừa mỡ máu cao: