Việc thực thi có hiệu quả các FTA trong thời gian qua đã giúp tăng cường đan xen lợi ích, tạo điều kiện cho hàng hóa Việt Nam từng bước hội nhập sâu vào chuỗi sản xuất và cung ứng toàn cầu.

Theo Bộ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Hồng Diên, việc đánh giá công bố kết quả thực thi các FTA thông qua Bộ chỉ số FTA Index không chỉ để đo đếm “so sánh” trong cùng mặt bằng mà còn là động lực thúc đẩy các địa phương không ngừng đổi mới, đẩy mạnh cải cách hành chính, hỗ trợ cộng đồng doanh nghiệp thực thi có hiệu quả và tối ưu hóa các nguồn lực, các cơ hội từ các FTA để đa dạng hóa thị trường, chuỗi cung ứng và sản phẩm xuất khẩu, góp phần duy trì đà tăng trưởng xuất khẩu bền vững và hiện thực hóa mục tiêu hội nhập kinh tế quốc tế một cách thực chất và hiệu quả.

Thông tin trên được Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên tại Lễ công bố Bộ chỉ số đánh giá kết quả thực hiện các Hiệp định thương mại tự do của các địa phương - FTA Index năm 2024, do Bộ Công Thương phối hợp với Văn phòng Chính phủ tổ chức chiều nay (8/4), tại Hà Nội.

Buổi lễ có sự tham dự của Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính; Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Bộ Ngoại giao Bùi Thanh Sơn, cùng lãnh đạo các bộ, ngành địa phương, các đại sứ, tổ chức quốc tế; các hiệp hội doanh nghiệp Việt Nam và quốc tế.

Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên cho biết thế giới đang thay đổi từng ngày; cạnh tranh chiến lược và chiến tranh thương mại giữa các nước lớn ngày càng gay gắt, đặc biệt là xu hướng bảo hộ mậu dịch ngày càng mở rộng và gia tăng. Cùng với việc Tổng thống Mỹ Donald Trump vừa quyết định áp thuế đối ứng từ 10% đến 49% đối với hàng hóa của tất cả các nước khi nhập khẩu vào Hoa Kỳ, tác động bất ổn đến trật tự thương mại quốc tế và nền kinh tế toàn cầu...

Trong bối cảnh đó, các Hiệp định thương mại tự do (FTA) được xem là các “xa lộ lớn” tạo thuận lợi vượt trội, thúc đẩy trao đổi thương mại giữa các quốc gia, là “cánh cửa mở” để liên thông kinh tế Việt Nam với thế giới.

Nhận thức đúng tầm quan trọng đó, Đảng và Nhà nước ta đã sớm đề ra chủ trương chủ động, tích cực hội nhập quốc tế, trong đó hội nhập kinh tế quốc tế là trung tâm nhằm tiếp tục khơi thông, từng bước mở rộng quan hệ với các quốc gia và tổ chức quốc tế, tranh thủ nguồn lực bên ngoài và khai thác nguồn lực bên trong cho phát triển kinh tế-xã hội và nâng cao vai trò, vị thế của Việt Nam trên trường quốc tế.

Thực hiện chủ trương của Đảng, những năm qua, Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành nhiều quyết sách quan trọng và chỉ đạo toàn diện, hiệu quả công tác hội nhập kinh tế quốc tế. Nổi bật là đã đẩy mạnh đàm phán, ký kết và thực thi 17 FTA với hầu hết các quốc gia, các nền kinh tế lớn trên thế giới, đưa Việt Nam trở thành một trong những nước dẫn đầu khu vực và thế giới về tham gia các khuôn khổ hợp tác kinh tế song phương và đa phương.

Bộ trưởng Bộ Công Thương nhấn mạnh, việc thực thi có hiệu quả các FTA trong thời gian qua đã giúp tăng cường đan xen lợi ích, mở rộng, đa dạng thị trường, chuỗi cung ứng và sản phẩm xuất khẩu, tạo điều kiện cho hàng hóa Việt Nam từng bước hội nhập sâu vào chuỗi sản xuất và cung ứng toàn cầu, đồng thời góp phần tăng trưởng kim ngạch xuất nhập khẩu tăng trưởng mạnh và cải thiện cán cân thương mại theo hướng chuyển từ thâm hụt sang thặng dư liên tục trong nhiều năm, giúp nâng cao dự trữ ngoại hối, ổn định tỷ giá và các chỉ số kinh tế vĩ mô, đóng góp quan trọng, tích cực vào sự phát triển kinh tế đất nước.

Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả đạt được, Tư lệnh ngành Công Thương cũng chỉ rõ, việc thực thi các FTA thời gian qua còn nhiều tồn tại, hạn chế đó là việc tận dụng cơ hội từ các FTA giữa các địa phương và doanh nghiệp chưa đồng đều, đặc biệt là trong khu vực doanh nghiệp nhỏ và vừa, nhiều doanh nghiệp chưa cập nhật đầy đủ thông tin, chưa nắm rõ cam kết cụ thể và chưa đủ năng lực để đáp ứng các tiêu chuẩn về xuất xứ, kỹ thuật, môi trường, lao động...

Bên cạnh đó, sự phối hợp giữa các cơ quan Trung ương, cấp ủy chính quyền địa phương và cộng đồng doanh nghiệp trong triển khai thực hiện FTA chưa thật sự đồng bộ, hiệu quả, làm giảm tác động lan tỏa của các hiệp định thương mại tự do.

Để kịp thời khắc phục hạn chế nêu trên, Chính phủ đã giao Bộ Công Thương chủ trì, nghiên cứu xây dựng và công bố Bộ chỉ số FTA Index hàng năm nhằm tạo lập, cung cấp cơ sở dữ liệu minh bạch, khách quan, toàn diện về mức độ thực thi các cam kết FTA tại từng địa phương.

Cũng theo ông Diên, Bộ chỉ số còn làm căn cứ quan trọng, giúp Chính phủ và các bộ, ngành hoạch định cơ chế, chính sách để điều hành sản xuất, xuất nhập khẩu bảo đảm sát thực, khả thi nhằm thúc đẩy cộng đồng doanh nghiệp chủ động tham gia khai thác có hiệu quả các FTA để đẩy mạnh sản xuất, kinh doanh, xuất nhập khẩu, đồng thời nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia nhất là trong bối cảnh toàn cầu đang trải qua nhiều biến động phức tạp, khó đoán định.

Bên cạnh đó, Bộ chỉ số FTA Index còn là minh chứng rõ nét, thể hiện cam kết của Việt Nam về tự do hóa thương mại, cạnh tranh công bằng và hướng tới phát triển bền vững.

“Đây sẽ là công cụ đánh giá định lượng, khách quan, toàn diện, giúp Chính phủ, các cơ quan chức năng đo lường mức độ thực thi và tận dụng các FTA của các địa phương trong cả nước nhằm kịp thời nhận diện những điểm nghẽn trong quá trình thực thi các cam kết và đề xuất các giải pháp cải thiện cụ thể, phục vụ công tác chỉ đạo, điều hành chính sách sản xuất, xuất nhập khẩu của các cấp chính quyền một cách sát thực và khả thi,” Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên nói.

Bộ chỉ số FTA Index được xây dựng bám sát vào các nội dung chính được nêu trong Kế hoạch thực thi FTA của Chính phủ, bộ, ngành và các địa phương đã ban hành.

Về phía địa phương, lãnh đạo Ủy ban Nhân dân tỉnh Cà Mau cho biết khi thực hiện công cuộc đổi mới, hội nhập kinh tế toàn cầu, tỉnh Cà Mau nhận thức sâu sắc rằng, các FTA thế hệ mới là điều kiện tiên quyết để tận dụng phát triển, đồng thời hạn chế rủi ro ngay cả trong xuất khẩu và thu hút đầu tư…

“Kết quả công bố ngày hôm nay là niềm vinh dự lớn đối với Cà Mau, chúng tôi nhận thức sâu sắc rằng đây là kết quả bước đầu được cộng đồng doanh nghiệp ghi nhận từ nỗ lực của tỉnh trong việc tuyên truyền, thông tin và thực hiện nhiều giải pháp hỗ trợ doanh nghiệp tận dụng cơ hội và giảm thiểu rủi ro từ các FTA,” lãnh đạo tỉnh Cà Mau nói./.