Dù thay đổi lãi suất trong năm bầu cử là khá phổ biến, nhưng việc bắt đầu một chu kỳ cắt giảm hoàn toàn mới ít khi xảy ra ngay trước thềm bầu cử.

Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) hôm 18/9 đã lần đầu tiên cắt giảm lãi suất cơ bản sau 4 năm.

Động thái này đánh dấu lần gần nhất thể chế tài chính nước Mỹ khởi động một chu kỳ nới lỏng ngay trước thềm cuộc bầu cử tổng thống trong gần nửa thế kỷ qua.

Mặc dù lãi suất hiếm khi được giữ nguyên trong các năm bầu cử, việc khởi động một chu kỳ nới lỏng hoàn toàn mới trong chưa đầy 10 tuần trước ngày bầu cử chỉ xảy ra trong hai lần trước đó là vào các năm 1976 và năm 1984.

Là một cơ quan độc lập, Cục Dự trữ Liên bang Mỹ, dưới sự lãnh đạo của Chủ tịch Jerome Powell, luôn khẳng định rằng các yếu tố chính trị, bao gồm thời điểm bầu cử, không ảnh hưởng đến quyết định của họ về lãi suất.

"Đây là cuộc bầu cử tổng thống thứ tư của tôi tại Fed," ông Powell phát biểu trong một cuộc họp báo sau cuộc họp chính sách của Fed hồi cuối tháng Bảy. "Bất cứ điều gì chúng tôi làm trước, trong hoặc sau cuộc bầu cử đều dựa trên dữ liệu, triển vọng và sự cân bằng giữa các rủi ro, chứ không phải bất kỳ yếu tố nào khác." Tuy nhiên, không phải ai cũng tin điều đó.

Đầu năm nay, ứng viên tổng thống đảng Cộng hòa Donald Trump từng nói rằng Fed có thể hạ lãi suất để hậu thuẫn cho đảng Dân chủ trong cuộc bầu cử ngày 5/11. Ông Trump thậm chí còn cho rằng các tổng thống nên có quyền can thiệp vào quyết định của Fed.

Trong khi đó, Phó tổng thống Kamala Harris, ứng cử viên tổng thống đảng Dân chủ, chỉ tuyên bố sẽ tôn trọng sự độc lập của Fed. “Khi trở thành tổng thống, tôi sẽ không bao giờ can thiệp vào các quyết định mà thể chế này đưa ra," bà nói vào tháng trước.

Xu hướng lãi suất trong các năm bầu cử

Kể từ năm 1972, Fed đã thay đổi lãi suất trong hầu hết các năm bầu cử, chỉ trừ hai lần, và các quyết định được chia đều giữa việc tăng và giảm. Lãi suất đã tăng trong 5 năm bầu cử và giảm trong 6 năm. Tuy nhiên trong hầu hết các trường hợp, những thay đổi này chỉ là một phần của các chu kỳ đã được thiết lập từ một năm hoặc lâu hơn trước kỳ bầu cử.

Trong 5 năm mà lãi suất được điều chỉnh tăng trước ngày bầu cử, tổng thống đương nhiệm hoặc đảng cầm quyền tại Nhà Trắng đã tái cử đến 4 lần. Ngoại lệ là vào năm 2000, khi đảng Dân chủ không giữ được “ngai vàng” và để cựu tổng thống George W. Bush cùng đảng Cộng hòa giành chiến thắng. Vào thời điểm đó, lãi suất dưới thời Chủ tịch Fed Alan Greenspan đã tăng 1 điểm phần trăm trong giai đoạn từ tháng 1-10, với lần tăng cuối đã diễn ra vào tháng 6, khoảng 5 tháng trước cuộc bầu cử.

Trong khi đó, tổng thống đương nhiệm và đảng cầm quyền đã thua trong 5/6 cuộc bầu cử được tổ chức trong những năm lãi suất được điều chỉnh giảm. Ngoại lệ là vào năm 1996 khi đương kim tổng thống Bill Clinton tái cử nhiệm kỳ thứ hai. Lãi suất - một lần nữa dưới thời Chủ tịch Greenspan, đã giảm 25 điểm cơ bản trong giai đoạn từ tháng Một đến ngày bầu cử, mặc dù lần cắt giảm cuối cùng đã diễn ra vào đầu năm.

Năm 1984, dưới sự lãnh đạo của Chủ tịch Paul Volcker, Fed đã thực hiện tăng lãi suất với biên độ lớn nhất trong các năm bầu cử, tương đương 2,56 điểm phần trăm, để kiểm soát tàn dư của giai đoạn lạm phát cao. Kết quả là, tổng thống Ronald Reagan đã tái cử trong một cuộc đua hoàn toàn áp đảo.

Hai năm bầu cử tổng thống duy nhất kể từ năm 1972 không chứng kiến sự thay đổi lãi suất là vào năm 2012 và 2016. Năm 2012, ông Barack Obama tái đắc cử và đến năm 2016, người chiến thắng là ông Donald Trump của đảng Cộng hòa.

Một chu kỳ mới?

Dù thay đổi lãi suất trong năm bầu cử là khá phổ biến, nhưng việc bắt đầu một chu kỳ cắt giảm hoàn toàn mới ít khi xảy ra ngay trước thềm bầu cử.

Trước thông báo của Fed hôm 18/9, đã có bốn chu kỳ như vậy kể từ những năm 1970, và trong ba chu kỳ đó, các đương kim tổng thống và đảng cầm quyền đều thất bại.

Ví dụ gần đây nhất là cuộc bầu cử tổng thống năm 2020. Trong bối cảnh đại dịch COVID-19, Fed dưới sự lãnh đạo của ông Powell đã hạ lãi suất hai lần vào tháng Ba với tổng cộng 1,50 điểm phần trăm, đưa tỷ lệ lãi suất xuống mức gần bằng 0. Năm đó, ứng viên đảng Dân chủ Joe Biden đã đánh bại ông Trump với kết quả rất sít sao.

Năm 1976, Fed dưới thời Chủ tịch Arthur Burns đã hạ lãi suất chỉ bốn tuần trước ngày bầu cử. Năm đó, ông Jimmy Carter đã đánh bại đương kim Tổng thống Gerald Ford. Tuy nhiên, những tác động là không rõ ràng vì vào thời điểm đó, các quyết định lãi suất không được công bố. Việc công bố chính thức các quyết định chính sách chỉ bắt đầu từ năm 1994./.