Chuyên gia cho rằng về dài dạn, phải xây dựng hệ sinh thái và cộng đồng doanh nghiệp sản xuất kinh doanh và xuất khẩu đảm bảo phát triển bền vững và nền kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn.

Ngày 25/4, tại Hội nghị tháo gỡ khó khăn cho sản xuất kinh doanh và đẩy mạnh xuất khẩu do Bộ Công Thương tổ chức tại Thành phố Hồ Chí Minh, đại diện hiệp hội, doanh nghiệp kiến nghị, cần có giải pháp giảm chi phí cho sản xuất kinh doanh và xuất khẩu.

Đồng thời, các bộ, ngành cần tăng lợi thế cạnh tranh quốc gia, thúc đẩy hoạt động xúc tiến thương mại để làm nền tảng cho doanh nghiệp cải thiện năng lực cạnh tranh trên thị trường toàn cầu.

Cụ thể, ông Diệp Thành Kiệt, Phó Chủ tịch Hiệp hội Da-Giày-Túi xách Việt Nam (Lefaso Vietnam) chỉ ra rằng giải pháp ngắn hạn thì cần cắt giảm chi phí cho doanh nghiệp sản xuất kinh doanh và xuất khẩu như lãi suất ngân hàng, chi phí logistics, hành chính...

Về dài dạn, phải xây dựng hệ sinh thái và cộng đồng doanh nghiệp sản xuất kinh doanh và xuất khẩu đảm bảo phát triển bền vững và nền kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn. Bởi đây là những vấn đề liên quan đến năng lực cạnh tranh quốc gia và nhiều ngành nghề, lĩnh vực trên thị trường toàn cầu và Việt Nam không thể nằm ngoài cuộc.

Đồng quan điểm, ông Trần Như Tùng, Phó Chủ tịch Hiệp hội Dệt may Việt Nam (Vitas) cho hay hiện nay khách hàng trên thị trường toàn cầu đã và đang đưa ra hàng loạt yêu cầu về phát triển bền vững như bảo vệ môi trường, quản trị doanh nghiệp, sử dụng nguyên vật liệu thân thiện, sản phẩm tái chế...

Trên thực tế, một số quốc gia đang thu hút được rất nhiều đơn hàng, thì cộng đồng doanh nghiệp dệt may Việt Nam lại thiếu đơn hàng. Nguyên nhân dẫn đến tình trạng này là do ngành dệt may Việt Nam chậm đầu tư cho nhà máy xanh, xử lý nước thải, sử dụng tiết kiệm năng lượng... đáp ứng kịp thời sản xuất kinh doanh xanh và nền kinh tế xanh.

Liên quan đến thị trường xuất khẩu ở góc độ ngành hàng, ông Nguyễn Hoài Nam, Phó Tổng thư ký Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu thủy sản Việt Nam (Vasep) cho biết, thị phần chủ yếu của ngành là Mỹ, châu Âu, Nhật Bản... nên lý do bị giảm trong thời gian qua là vấn đề lạm phát đã ảnh hưởng đến tiêu dùng các nước. Báo cáo từ cộng đồng doanh nghiệp cũng cho thấy, nhiều đơn hàng đã ký hợp đồng, nhưng đối tác hay bạn hàng không nhận hàng dẫn đến tồn kho và tồn động hàng hóa trong doanh nghiệp.

Những điều này dẫn đến một trong những vấn đề quan trọng nữa là dòng tiền của doanh nghiệp bị tắt nghẽn hoặc về không kịp tái đầu tư sản xuất kinh doanh, thu mua nguyên liệu cho bà con nông dân, mặc dù dự báo đến quý 3 năm 2023 thị trường sẽ có những dấu hiệu phục hồi thì doanh nghiệp cũng không có hoặc còn nguồn cung để đảm bảo nắm bắt cơ hội xuất khẩu, cũng như đơn hàng mới.

Theo cộng đồng doanh nghiệp xuất khẩu, những ngành hàng xuất khẩu chủ yếu vay USD, nhưng hiện lãi suất vay trên 4%, trong khi trước đây chỉ từ 2-3%.

[Thủ tướng: Tháo gỡ khó khăn, hỗ trợ tối đa doanh nghiệp, người dân]

Với bối cảnh dòng tiền không về kịp, doanh nghiệp vẫn phải thúc đẩy sản xuất kinh doanh, nên kiến nghị giảm lãi suất vây USD. Hoặc có những vay lãi suất ưu đãi cho một số ngành hàng cụ thể như giải pháp "chiến thuật" phù hợp với tình hình diễn biến thị trường hiện tại.

Bên cạnh ghi nhận và đánh giá cao những ý kiến đóng góp về đề xuất của hiệp hội, doanh nghiệp, ông Nguyễn Hồng Diên, Bộ trưởng Bộ Công Thương, cho rằng mặc dù nỗ lực rất cao nhưng tăng trưởng kinh tế đất nước trong những tháng đầu năm 2023 đạt không như kỳ vọng, nhiều địa phương là đầu tàu kinh tế đạt mức tăng trưởng thấp, đây là những tính hiệu báo động rất "căng thẳng."

Nếu không có giải pháp kịp thời thì khó đạt được mục tiêu tăng trưởng của năm 2023, nên Chính phủ đã có nhiều chỉ đạo đẩy mạnh sản xuất kinh doanh và xuất khẩu. Trong đó, tháo gỡ khó khăn cho cộng đồng doanh nghiệp sản xuất kinh doanh và thúc đẩy xuất khẩu là vấn đề quan trọng, nên Bộ, ngành, địa phương, hiệp hội, doanh nghiệp... cần bắt tay tập trung đánh giá thực trạng hoạt động, nêu ra nguyên nhân và chỉ ra giải pháp vượt qua những khó khăn hiện tại.

Để hiện thực hóa những yêu cầu cấp thiết này, Bộ Công Thương đã và đang làm việc trực tiếp với một số sở ngành, địa phương trọng điểm về công nghiệp để tìm lối ra cho từng doanh nghiệp, gia tăng năng lực sản xuất và tạo chủ động nguồn cung nguyên, nhiên vật liệu. Bộ Công Thương kết nối doanh nghiệp nội địa tham gia chuỗi cung ứng của doanh nghiệp FDI và doanh nghiệp lớn toàn cầu.

Ở lĩnh vực xúc tiến thương mại và thông tin thị trường, Bộ Công Thương phối hợp với hiệp hội ngành hàng đổi mới công tác xúc tiến, phát triển thị trường theo hướng ứng dụng công nghệ và chuyển đổi số.

Bộ Công Thương cũng đẩy mạnh đưa ra những cảnh báo sớm về vụ kiện phòng vệ thương mại, hướng dẫn doanh nghiệp ứng phó và thông tin quy định mới của thị trường...

Báo cáo của Bộ Công Thương tại hội nghị cũng cho thấy, nguyên nhân sản xuất, xuất khẩu giảm so với cùng kỳ năm trước là yếu tố thị trường xuất khẩu, các ngành hàng đều gặp khó khăn do lạm phát cao, sức mua sụt giảm, nhất là hàng hoá tiêu dùng không thiết yếu.

Những ngành hàng có thị trường xuất khẩu chính là Mỹ, châu Âu... như dệt may, da giày, gỗ, thuỷ sản... là những ngành sụt giảm nhiều nhất. Trong khi đó, một số ngành hàng có thị trường xuất khẩu chính là châu Á như cao su, gạo, rau quả, hạt điều... ít chịu tác động hơn.

Ngoài ra, chi phí nguyên vật liệu đầu vào tăng cao trong khi mức giá xuất khẩu không tăng làm giảm sức cạnh tranh doanh nghiệp trên thị trường quốc tế. Cùng với đó, yếu tố hàng rào kỹ thuật, biện pháp phòng vệ thương mại đối với một số ngành hàng như thuỷ sản, gỗ và sản phẩm gỗ, sắt thép, sản phẩm nhựa... đang áp lực lên doanh nghiệp và hàng hóa có nguồn gốc xuất xứ Việt Nam.

Theo ông Phan Văn Chinh, Cục trưởng Cục Xuất nhập khẩu, Bộ Công Thương, lạm phát tại Mỹ và các nước châu Âu mặc dù vẫn còn cao hơn nhiều so với mức lạm phát mục tiêu 2% của Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) và Ngân hàng Trung ương châu Âu (ECB) nhưng đã có xu hướng cững lại.

Đồng thời, tăng trưởng ở các nền kinh tế Đông Á, Đông Nam Á được dự báo sẽ tạo động lực chính cho kinh tế toà cầu trong những tháng tới. Theo đó, thương mại quốc tế có thể tăng nhẹ trong quý 2 năm 2023 nhưng tổng thể năm 2023 vẫn còn nhiều khó khăn.

Về kinh tế trong nước có những yếu tố kỳ vọng phục hồi trong thời gian tới như sau thời điểm tăng cao cuối năm 2022 đã bắt đầu hạ nhiệt. Nhiều Hiệp định Thương mại tự do (FTA) tiếp tục được thực thi lộ trình cắt giảm thuế quan, đồng thời cộng đồng doanh nghiệp đang chủ động tìm kiếm thị trường tiềm năng và khai thác lợi thế từ những FTA này./.