Địa điểm Vườn Chuối là di chỉ cư trú-mộ táng phát triển liên tục qua nhiều giai đoạn từ tiền Đông Sơn đến Đông Sơn, là di chỉ khảo cổ quý về thời đại Kim khí ở khu vực phía Bắc Việt Nam.

Ngày 18/10, tại Di chỉ khảo cổ học Vườn Chuối, thôn Lai Xá, xã Kim Chung, huyện Hoài Đức, Hà Nội, đoàn công tác khai quật khảo cổ học đã công bố nhiều phát hiện quan trọng liên quan đến thời kỳ tiền Đông Sơn.

Theo Phó Giáo sư-Tiến sỹ Nguyễn Lân Cường, Tổng Thư ký Hội Khảo cổ học Việt Nam, phát hiện nổi bật nhất trong đợt khai quật này nằm ở khu mộ táng: Một số di cốt được đeo rất nhiều vòng ở hai cánh tay, cùng với đó là tục nhổ răng cửa trên hay bỏ đồ gốm, đồ đồng chôn cất theo di cốt. Do chứa nhiều đồ tùy táng có giá trị nên khu mộ này bị đào trộm rất nhiều lần.

“Chúng tôi đã phát hiện hơn 70 mộ táng tiền Đông Sơn và 40 mộ táng Đông Sơn, chia thành 2 giai đoạn mộ Đông Sơn sớm và mộ Đông Sơn muộn. Trong số đó, một đặc điểm quan trọng là mộ táng tiền Đông Sơn có tục nhổ răng cửa ở người trưởng thành nhưng đến giai đoạn văn hóa Đông Sơn thì không còn thấy tục lệ này,” ông Cường nói.

Hệ thống di cốt trong các mộ táng thuộc các giai đoạn khác nhau vẫn còn được bảo tồn khá tốt, hứa hẹn sẽ đưa đến những hiểu biết sâu hơn khi triển khai nghiên cứu về nhân chủng học, di truyền, bệnh lý, vận động, chế độ dinh dưỡng... của người Việt cổ trong thời đại Kim khí ở phía Bắc Việt Nam.

Đợt khai quật này còn phát hiện nhiều dấu tích bếp lửa, lò đúc, và một số di tích sinh hoạt khác. Đoàn công tác thu được nhiều di vật thuộc các nhóm chất liệu đá, đồng, gốm, gỗ, sắt... thuộc nhiều giai đoạn khác nhau từ giai đoạn Phùng Nguyên muộn đến Đông Sơn muộn.

Trong số các di vật thu về, đồ gốm vụn có số lượng lớn khoảng trên 10 tấn đã được lưu trữ tại kho và còn nhiều cụm gốm tùy táng vẫn đang lưu giữ tại hiện trường.

Ông Nguyễn Lân Cường khẳng định đây là một trong những công trường lớn nhất và phát hiện nhiều hiện vật, di cốt nhất trong các cuộc khai quật từ năm 2001 đến nay.

Đánh giá ý nghĩa của cuộc khai quật, Tiến sỹ Nguyễn Ngọc Quý, Viện Khảo cổ học cho hay kết quả thu được qua đợt khai quật từ tháng 3/2024 đến nay đã bổ sung tư liệu khẳng định Vườn Chuối là một ngôi làng đã được con người thời đại Kim khí khai phá, làm chủ một cách lâu dài, phát triển liên tục cách đây từ 2.000 đến 4.000 năm.

“Những kết quả khai quật, nghiên cứu đã góp phần cung cấp đầy đủ chứng cứ hiện vật về sự có mặt của con người từ rất sớm trên khu vực Hà Nội ngày nay. Hơn nữa còn chứng minh nguồn gốc bản địa và lịch sử các nhóm người dân tộc Việt từ thời tiền sơ sử, chứng minh rõ dần thời đại ‘Hùng Vương dựng nước’ bằng các chứng cứ khảo cổ học,” ông Quý nói.

Theo chuyên gia, trong thời gian tới, việc tiếp tục khai quật, nghiên cứu phần còn lại ở hiện trường di tích và chỉnh lý nghiên cứu chuyên sâu hứa hẹn sẽ đến thêm nhiều tư liệu quan trọng trong nghiên cứu nhận diện về giai đoạn Kim khí không chỉ ở khu vực Hà Nội mà còn có thể mở rộng hơn.

Đoàn khai quật đề nghị Ủy ban Nhân dân thành phố Hà Nội, Sở Văn hóa và Thể thao Hà Nội sớm cho phép triển khai giai đoạn chỉnh lý, tránh thất thoát lãng phí những di sản văn hóa quý báu đồng thời đẩy nhanh việc công nhận Di chỉ Vườn Chuối là Di tích cấp Thành phố và thực hiện kế hoạch bảo quản, bảo tồn và phát huy giá trị di tích./.