Trong nền kinh tế số, khi giá trị vật chất, tinh thần được định nghĩa lại, “tiết kiệm” không chỉ là hành vi mà trở thành biểu tượng của bản lĩnh, văn hóa, nội lực dân tộc.

Ngày 30/10, tại Hà Nội, Thời báo Ngân hàng đã tổ chức Toạ đàm với chủ đề “Tiết kiệm – Sức mạnh nội sinh trong kỷ nguyên số”. Sự kiện này thu hút sự tham gia của các chuyên gia kinh tế, các nhà quản lý, doanh nghiệp và đại diện các tổ chức tài chính. Các diễn giả đã làm nổi bật vai trò thiết yếu của tiết kiệm trong nền kinh tế số và quá trình phát triển kinh tế bền vững của đất nước.

Động lực tăng trưởng từ nguồn vốn tiết kiệm

Trong phần phát biểu của mình, Phó Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Phạm Thanh Hà nhấn mạnh qua nhiều giai đoạn phát triển lịch sử, tinh thần tiết kiệm đã trở thành yếu tố căn bản trong tư duy quản lý của Đảng và Nhà nước.

“Tiết kiệm là sợi chỉ đỏ xuyên suốt trong mọi chính sách phát triển kinh tế, không chỉ trong các kế hoạch phát triển quốc gia, mà còn trong từng chiến lược tài chính, ngân hàng,” Phó Thống đốc chia sẻ.

Cùng với sự phát triển của nền kinh tế, nguồn vốn tiết kiệm trong dân cư ngày càng được củng cố và khẳng định vai trò quan trọng trong việc duy trì ổn định và thúc đẩy tăng trưởng. Hệ thống ngân hàng đóng vai trò trung gian chủ yếu, không chỉ huy động và phân bổ nguồn vốn vào sản xuất, kinh doanh mà còn là kênh dẫn vốn hiệu quả để đầu tư phát triển các dự án chiến lược quốc gia.

Theo số liệu từ Ngân hàng Nhà nước, tính đến nay, tiền gửi dân cư tại các tổ chức tín dụng đã đạt khoảng 8 triệu tỷ đồng, tăng gần 13% so với cùng kỳ năm trước. Đây là một con số ấn tượng, cho thấy mức độ ổn định và niềm tin của người dân đối với hệ thống ngân hàng trong nước. Chính nguồn lực tài chính dồi dào này đã góp phần quan trọng duy trì tốc độ tăng trưởng GDP của Việt Nam ở mức cao đồng thời củng cố vị thế của Việt Nam như một điểm sáng trong khu vực.

Trong bối cảnh chuyển đổi số mạnh mẽ hiện nay, tiết kiệm không chỉ là tích lũy tài chính đơn thuần mà còn là cách thức sử dụng nguồn lực tài chính hiệu quả để phục vụ cho việc đổi mới, sáng tạo và đầu tư cho tương lai.

Phó Thống đốc Phạm Thanh Hà cũng chỉ ra rằng hơn 95% giao dịch tài chính của người dân hiện nay được thực hiện qua các kênh số, giúp tiết kiệm chi phí và thời gian cho cả người dân lẫn xã hội. Tỷ lệ thanh toán không dùng tiền mặt cũng đã tăng mạnh, bình quân trên 45% mỗi năm, chứng minh sự chuyển đổi rõ rệt từ thói quen sử dụng tiền mặt sang các phương thức thanh toán điện tử hiện đại.

Điều này không chỉ giúp giảm thiểu các chi phí giao dịch, mà còn thúc đẩy sự phát triển của các sản phẩm tiết kiệm hiện đại. Các ngân hàng đang dần phát triển và cung cấp các sản phẩm tiết kiệm tiện ích như tiết kiệm trực tuyến, tiết kiệm linh hoạt… giúp người dân dễ dàng gửi tiết kiệm mọi lúc, mọi nơi. Những sản phẩm này không chỉ đáp ứng nhu cầu tiết kiệm cá nhân mà còn mang lại sự an toàn, minh bạch và tiện lợi.

Tầm quan trọng của thói quen tiết kiệm và đầu tư hiệu quả

Phó Thống đốc Phạm Thanh Hà cũng nhấn mạnh rằng tiết kiệm không chỉ là một giá trị truyền thống mà đã trở thành yêu cầu phát triển của xã hội, là nền tảng để xây dựng sức mạnh tài chính quốc gia.

Phó Thống đốc khẳng định: “Chỉ khi tiết kiệm trở thành thói quen, thành văn hóa ứng xử và là nguyên tắc quản trị, chúng ta mới có thể xây dựng một nền kinh tế tự cường, một xã hội phát triển bền vững và một đất nước thịnh vượng, hạnh phúc.”

Cũng trong khuôn khổ tọa đàm, Phó Giáo sư, Tiến sỹ Chu Khánh Lân - Phó Vụ trưởng Vụ Dự báo thống kê, Ổn định tiền tệ, tài chính Ngân hàng Nhà nước chia sẻ thông tin thú vị từ các quốc gia đã vượt qua ngưỡng thu nhập trung bình như Hàn Quốc, Singapore, Trung Quốc, nơi có hệ số sử dụng vốn (ICOR) thấp (chỉ từ 3,0 đến 3,5), đạt được tăng trưởng cao chỉ trong 15-16 năm nhờ vào việc tiết kiệm và đầu tư hiệu quả.

Tại Việt Nam, mặc dù tỷ lệ tiết kiệm trên GDP không thấp (khoảng 29%), tỷ lệ đầu tư trên GDP lại ở mức cao (khoảng 30%), cho thấy tiết kiệm vẫn chưa được phát huy tối đa trong mối quan hệ với đầu tư. Điều này đặt ra yêu cầu phải có chiến lược đầu tư hợp lý và hiệu quả hơn trong những năm tới.

Chiến lược tài chính toàn diện quốc gia đến năm 2025, với tầm nhìn đến năm 2030, đặt mục tiêu ít nhất 25%-30% người trưởng thành sẽ gửi tiết kiệm tại các tổ chức tín dụng. Điều này đòi hỏi một nền tảng vững chắc để hình thành văn hóa tiết kiệm và tiếp cận tài chính toàn diện cho mọi người dân, đặc biệt là nhóm dân cư yếu thế.

Giáo dục tài chính - xây dựng thói quen tiết kiệm bền vững

Tại tọa đàm, bà Phạm Thị Thuỳ Linh, Tổng Giám đốc Tổ chức Tài chính vi mô Tình thương (TYM), Hội Liên hiệp Phụ nữ Việt Nam, đã chia sẻ về tầm quan trọng của tiết kiệm đối với phụ nữ và cộng đồng yếu thế. Bà Linh nhấn mạnh, tiết kiệm những khoản nhỏ đều đặn chính là công cụ giúp nhóm dân cư này có thể tích lũy tài chính, phòng ngừa rủi ro và đầu tư cho các nhu cầu dài hạn như học hành, y tế, hay thậm chí là các cơ hội kinh doanh nhỏ.

“Tiết kiệm không chỉ là hành động tài chính, mà còn là cách để khẳng định năng lực tự chủ và tham gia bình đẳng hơn vào đời sống kinh tế xã hội,” bà Phạm Thị Thuỳ Linh chia sẻ. Tuy nhiên, bà cũng thừa nhận rằng việc thay đổi nhận thức và hình thành thói quen tiết kiệm cho nhóm yếu thế là một thách thức không nhỏ. Phụ nữ nghèo và những người có thu nhập không ổn định thường phải đối mặt với lựa chọn khó khăn giữa chi tiêu cho nhu cầu cấp bách trước mắt và tích lũy cho tương lai.

Một trong những yếu tố quan trọng để phát huy hiệu quả của việc tiết kiệm trong xã hội chính là giáo dục tài chính. Trưởng điều phối khu vực châu Á của Quỹ Hợp tác quốc tế các Ngân hàng Tiết kiệm Đức (DSIK), ông Christian Grajek cho rằng Việt Nam cần có một chiến lược dài hạn để xây dựng thói quen tiết kiệm bền vững, thay vì chỉ tập trung vào các chiến dịch tuyên truyền ngắn hạn.

Ông Christian Grajek đề xuất rằng giáo dục tài chính nên được đưa vào trường học thông qua các hình thức sinh động như trò chơi hóa, ứng dụng số, hay tổ chức các cuộc thi tiết kiệm để thu hút sự quan tâm của thế hệ trẻ.

Theo ông Christian Grajek, một hệ sinh thái tài chính bền vững cần sự phối hợp chặt chẽ giữa Nhà nước, ngành ngân hàng, ngành giáo dục và các tổ chức xã hội. Chính phủ cần đóng vai trò định hướng và bảo vệ người gửi tiền, trong khi các ngân hàng cần thiết kế các sản phẩm tài chính phù hợp với nhu cầu của người dân. Các tổ chức xã hội, đặc biệt là các tổ chức quần chúng, cũng cần tích cực tham gia vào việc nâng cao nhận thức tài chính, đặc biệt là ở những khu vực còn khó khăn trong việc tiếp cận dịch vụ ngân hàng./.