Sản phẩm bất động sản dưỡng lão đã hình thành ở Việt Nam với nhiều cơ hội mới, hấp dẫn cả những doanh nghiệp lớn “rót vốn” do nhu cầu về nhà dưỡng lão tăng không ngừng cả về số lượng và chất lượng.

Cùng với sự phát triển kinh tế, cuộc sống ngày càng hiện đại, định kiến về nhà dưỡng lão cũng đã dần thay đổi, theo hướng tích cực hơn.

Nhu cầu về nhà ở dưỡng lão đang tăng lên không ngừng cả về số lượng và chất lượng. Đây không chỉ là câu chuyện ở nước ngoài và sản phẩm bất động sản dưỡng lão đã hình thành tại Việt Nam với nhiều cơ hội mới, hấp dẫn cả những doanh nghiệp lớn “rót vốn.”

Chị Kim Anh, quận Hai Bà Trưng, Hà Nội, chia sẻ dù được chăm sóc tại nhà rất tốt và có người phục vụ riêng nhưng bà mẹ hơn 80 tuổi của chị bắt đầu có dấu hiệu lẫn, rơi vào tình trạng “trầm cảm tuổi già,” thậm chí không nhận ra cả con gái. Chị tìm đến Trung tâm Dưỡng lão Kaigo sau khi tìm hiểu từ kinh nghiệm của bạn bè với mong muốn cải thiện việc chăm sóc mẹ tốt hơn.

Kết quả thật bất ngờ bởi nhờ dịch vụ chăm sóc chuyên nghiệp, tận tình và môi trường phù hợp, mẹ chị đã tỉnh táo và khỏe hơn rất nhiều. Cuộc sống cụ bà hơn 80 tuổi đã chất lượng hơn ở nhà dưỡng lão, nơi chị Kim Anh gọi thân mật là “trường nội trú” của mẹ.

“Không hề dễ dàng gì khi quyết định gửi mẹ đi “học nội trú” bởi những suy nghĩ định kiến xung quanh. Nhưng khi quyết định gửi mẹ vào Trung tâm Dưỡng lão Kaigo và thấy mẹ vui vẻ, tỉnh táo hơn nhiều lúc ở nhà mới thấy mình thương mẹ sai cách trong nhiều năm. Nhưng may vẫn chưa muộn,” chị Kim Anh cho hay.

Các chuyên gia nhận định nhu cầu về các dịch vụ chăm sóc sức khỏe người già đang ngày càng gia tăng cả về chất và lượng trong bối cảnh tốc độ già hóa tăng nhanh.

Tuy nhiên, các chuyên gia nhận xét tại những cơ sở chăm sóc sức khỏe người già, vô hình chung mới chỉ đáp ứng cho một bộ phận người cao tuổi rất nhỏ ở khu vực đô thị. Bởi chi phí nhà ở tại nơi cung cấp cấp dịch vụ cũng như chăm sóc người cao tuổi tại các cơ sở tư nhân này còn cao so với mức thu nhập bình quân của Việt Nam, đặc biệt là thu nhập của người cao tuổi.

Tại Việt Nam số lượng cơ sở chăm sóc hay cung cấp dịch vụ chăm sóc cho người cao tuổi nói chung, số lượng cơ sở tư nhân nói riêng còn hạn chế so với tiềm năng.

Theo khảo sát và thống kê của của Công ty Bảo hiểm Bảo Việt (BVI), Việt Nam chỉ có 32/63 tỉnh có viện dưỡng lão trong khi tỷ lệ người cao tuổi sống cô đơn ngày càng tăng.

Khảo sát của Hội Môi giới Bất động sản Việt Nam (VARS) cho thấy hiện tại cả nước chỉ có khoảng trên 400 viện dưỡng lão ở Việt Nam, với khoảng 50% là các trung tâm từ thiện hoặc trung tâm do nhà nước đầu tư. Đồng thời, VARS cũng dẫn chứng số liệu từ Quỹ Dân số Liên hợp quốc (UNFPA), Việt Nam là một trong các quốc gia có tốc độ già hóa dân số nhanh nhất thế giới.

Theo đó, những người từ 60 tuổi trở lên chiếm 11,9% tổng dân số vào năm 2019 và đến năm 2050, con số này sẽ tăng lên hơn 25%. Đến năm 2036, Việt Nam bước vào thời kỳ dân số già, chuyển từ xã hội “già hóa” sang xã hội “già.” Sự thay đổi nhân khẩu học này không chỉ nhờ giảm tỷ lệ tử vong và tăng tuổi thọ, mà phần lớn là do giảm mạnh tỷ lệ sinh. Tỷ lệ sinh giảm trong những thập kỷ qua đã tác động rất lớn tới cơ cấu dân số của Việt Nam, làm đẩy nhanh tốc độ già hóa dân số.

Dự kiến, tình trạng “già hóa” dân số Việt Nam tiếp tục bị đẩy nhanh khi mức sinh khó được cải thiện. Cụ thể là mức sinh đã giảm tới một nửa trong hơn 30 năm qua, từ 3,8 con vào năm 1989 xuống dưới 2 con vào năm 2023.

VARS phân tích trong khi các nước phát triển có hàng trăm năm hoặc hơn nửa thế kỷ để từng bước thay đổi chính sách, ứng phó với sự “già hóa” dần, Việt Nam chỉ còn nhiều nhất 12 năm nữa để tận dụng thời kỳ dân số vàng và chuẩn bị đối diện với già hóa dân số.

Như vậy, thực trạng này đang đặt ra nhu cầu cấp thiết về nhà ở dưỡng lão. Việc tăng cường phát triển các mô hình dưỡng lão đủ để đáp ứng nhu cầu điều trị, chăm sóc sức khỏe và nâng cao chất lượng cuộc sống của người cao tuổi đang ngày càng tăng. Đặc biệt, nhu cầu này càng trở nên cấp thiết khi cấu trúc gia đình đang thay đổi rõ rệt với tỷ lệ người cao tuổi sống cùng con cháu đang ngày một giảm dần, ở cả khu vực thành thị và nông thôn, VARS dự báo.

Việc lựa chọn chăm sóc tại các cơ sở chăm sóc, cả bán trú và nội trú sẽ tăng lên trong thời gian tới, bao gồm cả mô hình dịch vụ chăm sóc người cao tuổi tại nhà, cộng đồng hay cơ sở chăm sóc. Nhất những người cao tuổi kiếm được nhiều tiền trước khi họ về hưu.

Để đảm bảo đủ số lượng cơ sở và chất lượng chăm sóc cho người cao tuổi, các chuyên gia cho rằng Nhà nước cần xây dựng chính sách khuyến khích doanh nghiệp tham gia vào khâu chăm sóc người cao tuổi. Cụ thể là đầu tư phát triển các mô hình chăm sóc người cao tuổi.

Một trong những chính sách “đòn bẩy” có thể là nghiên cứu để miễn, giảm thuế thu nhập doanh nghiệp phát triển nhà ở dưỡng lão trong một số năm đầu hoạt động để giảm chi phí và rủi ro tài chính cho doanh nghiệp đầu tư vào lĩnh vực này.

Nhà dưỡng lão là loại hình “nhà ở đặc biệt” nên cần một sự quan tâm đặc biệt. Giống như nhà ở xã hội, Nhà nước cần nghiên cứu cung cấp các khoản vay ưu đãi với lãi suất thấp hoặc không lãi suất cho doanh nghiệp tư nhân muốn đầu tư xây dựng và vận hành nhà dưỡng lão; tạo quỹ hỗ trợ từ Chính phủ để cung cấp các khoản tài trợ hoặc bảo lãnh tín dụng cho dự án phát triển nhà dưỡng lão, VARS đề xuất.

Bên cạnh đó, cần có chính sách để khuyến khích, thu hút các nhà đầu tư nước ngoài đầu tư vào lĩnh vực chăm sóc người cao tuổi ở Việt Nam thông qua ưu đãi về thuê đất, chính sách thuế, phí, cải cách thủ tục hành chính...

Cùng đó, có thể cấp đất hoặc cho thuê đất dài hạn với giá ưu đãi cho doanh nghiệp phát triển nhà dưỡng lão, đặc biệt là tại khu vực có nhu cầu cao. Giảm hoặc miễn các khoản phí liên quan đến chuyển đổi mục đích sử dụng đất cho dự án xây dựng nhà dưỡng lão…

Cùng với việc xây dựng quy định pháp lý rõ ràng và minh bạch về tiêu chuẩn và điều kiện hoạt động của nhà dưỡng lão, cần khuyến khích mô hình hợp tác công tư (PPP) theo hướng mở rộng lĩnh vực đầu tư chăm sóc người cao tuổi, tạo cơ sở pháp lý cho việc thu hút vốn đầu tư của khu vực tư nhân vào lĩnh vực này.

Từ đó, tận dụng nguồn lực của cả Nhà nước và tư nhân trong việc phát triển cơ sở hạ tầng và cung cấp dịch vụ cho nhà dưỡng lão; cho phép doanh nghiệp tư nhân khai thác, vận hành các cơ sở chăm sóc người cao tuổi công lập sẵn có.

Ông Troy Griffiths, Phó giám đốc điều hành Savills Việt Nam, nhận xét tại Việt Nam, thị trường có nhiều đòn bẩy giúp hỗ trợ việc xây dựng bất động sản dưỡng lão dành riêng cho người cao tuổi. Đặc biệt có thể kể tới các gói bảo hiểm đi kèm với giá trị đầu tư ngày một phổ biến. Trong tương lai, mô hình gia đình truyền thống sẽ dần thay đổi và chứng kiến nhiều cơ hội hơn cho phân khúc nhà ở dưỡng lão./.