Sự minh bạch về tài chính không chỉ giúp hộ kinh doanh thực hiện đúng nghĩa vụ với Nhà nước mà còn mở ra "cánh cửa" tiếp cận nguồn vốn ưu đãi từ ngân hàng.

Việc bỏ thuế khoán vừa là thách thức thay đổi thói quen, vừa là cơ hội để hộ kinh doanh minh bạch về nghĩa vụ tài chính, có điều kiện thuận lợi hơn để tiếp cận vốn từ ngân hàng, dễ dàng hợp tác với các doanh nghiệp, tham gia sâu vào chuỗi giá trị và khẳng định uy tín trên thị trường.

Đây là một trong những nội dung quan trọng được nêu ra tại hội thảo "Bỏ thuế khoán: Hộ kinh doanh cần chuẩn bị gì?" do Hội Tư vấn thuế Việt Nam (VTCA), Công ty MISA và Ngân hàng Việt Nam Thịnh Vượng (VPBank) tổ chức, ngày 26/8.

Khai mở con đường minh bạch

Trong nhiều năm qua, phương pháp thuế khoán đã trở thành một hình thức quen thuộc với hàng triệu hộ kinh doanh. Đây là cách tính thuế đơn giản, dựa trên doanh thu ước tính và thường không yêu cầu hộ kinh doanh phải ghi chép sổ sách kế toán chi tiết. Tuy nhiên, sự phát triển nhanh chóng của nền kinh tế và xu hướng hội nhập cho thấy phương pháp này dần bộc lộ những hạn chế.

Theo đó, việc bỏ thuế khoán hướng tới mục tiêu tạo sự bình đẳng về chế độ thuế giữa hộ kinh doanh và doanh nghiệp, đồng thời là một cuộc cách mạng về tư duy và cách thức vận hành của cộng đồng hộ kinh doanh.

Ông Nguyễn Quang Khải, Phó Giám đốc Khối Giải pháp Bán lẻ MISA chỉ ra thách thức rõ ràng nhất là việc thay đổi thói quen quản lý tài chính đã ăn sâu bấy lâu. Từ việc ước tính doanh thu, nhiều hộ kinh doanh giờ đây phải học cách ghi chép, lưu giữ hóa đơn chứng từ và kê khai chi tiết.

Tuy vậy, đằng sau thách thức luôn là cơ hội, bởi sự minh bạch về tài chính không chỉ giúp hộ kinh doanh thực hiện đúng nghĩa vụ với Nhà nước mà còn mở ra "cánh cửa" tiếp cận nguồn vốn ưu đãi từ ngân hàng, bởi các tổ chức tín dụng luôn ưu tiên những đơn vị có sổ sách rõ ràng. Điều này cũng giúp hộ kinh doanh nâng cao uy tín, dễ dàng liên kết với các doanh nghiệp, tham gia vào chuỗi cung ứng lớn hơn, từ đó tạo đà phát triển bền vững.

Để làm rõ hơn về cơ sở pháp lý và lộ trình chuyển đổi, bà Nguyễn Thị Thu Hà, nguyên Vụ trưởng Vụ Tuyên truyền-Hỗ trợ người nộp thuế, đại diện Hội Tư vấn thuế Việt Nam phân tích chi tiết về tinh thần của Nghị quyết 68-NQ/TW về phát triển kinh tế tư nhân, một văn kiện chiến lược định hình tương lai của khu vực kinh tế năng động này.

"Nghị quyết chỉ đạo xóa bỏ hình thức thuế khoán đối với hộ kinh doanh chậm nhất trong năm 2026; Thu thuế điện tử khởi tạo từ máy tính tiền; Bãi bỏ lệ phí môn bài; Khuyến khích chuyển đổi hộ kinh doanh sang hoạt động theo mô hình doanh nghiệp, trong đó, điểm mấu chốt là việc bỏ thuế khoán không chỉ nhằm tạo sự bình đẳng mà còn đảm bảo tính minh bạch, một yếu tố sống còn trong nền kinh tế hiện đại. Điều này sẽ giúp các hộ kinh doanh phát triển một cách chuyên nghiệp hơn, giảm thiểu các rủi ro pháp lý và tối đa hóa các lợi ích từ hội nhập,” bà Hà nhấn mạnh.

Bà Hà cũng thông tin thêm về Nghị định 70/2025/NĐ-CP đã quy định rõ về hóa đơn, chứng từ, yêu cầu các hộ kinh doanh có doanh thu từ 1 tỷ đồng/năm phải sử dụng hóa đơn điện tử có kết nối máy tính tiền từ ngày 1/6/2025. Theo bà, đây là một bước đi chiến lược, tạo tiền đề vững chắc cho hàng triệu hộ kinh doanh trên cả nước dần bỏ phương pháp nộp thuế khoán, làm quen với việc ghi nhận doanh thu và chi phí một cách minh bạch.

4 nhiệm vụ cốt lõi

Trước bối cảnh hàng loạt quy định mới về thuế ra đời, bà Hà tư vấn các hộ kinh doanh cần chủ động hiểu rõ quyền và nghĩa vụ pháp lý của mình trong hoạt động kinh doanh, nhận thức sâu sắc về hệ quả pháp lý đối với việc không tuân thủ, xác định việc gì tự làm, việc gì thuê dịch vụ (dịch vụ hóa đơn điện tử, dịch vụ kế toán, dịch vụ đại lý thuế), chủ động hòa nhập, thích ứng, phát triển trong môi trường kinh doanh mới.

Cụ thể, bà Hà liệt kê 4 nhiệm vụ cốt lõi mà hộ kinh doanh cần thực hiện. Đầu tiên là hiểu rõ trách nhiệm pháp lý, trong đó Hộ kinh doanh phải nắm vững những việc được làm, phải làm và không được làm trong hoạt động kinh doanh. Điều này bao gồm việc tuân thủ các quy định về đăng ký kinh doanh, lao động, môi trường và đặc biệt là nghĩa vụ thuế. Theo bà, việc thiếu hiểu biết có thể dẫn đến những sai sót không đáng có và rủi ro pháp lý.

Tiếp đến là nhận thức sâu sắc về hệ quả pháp lý. Việc không tuân thủ các quy định của pháp luật có thể dẫn đến những hậu quả nghiêm trọng, từ phạt hành chính, truy thu thuế, đến thậm chí là truy cứu trách nhiệm hình sự. Việc hiểu rõ những rủi ro này sẽ giúp hộ kinh doanh cẩn trọng hơn trong mọi quyết định.

Ngoài ra là xác định việc gì tự làm, việc gì thuê dịch vụ. Bà Hà nhấn mạnh, trong môi trường kinh doanh mới, việc chuyên nghiệp hóa là cần thiết. Đối với các nghiệp vụ phức tạp (như lập hóa đơn điện tử, ghi sổ kế toán hay kê khai thuế) hộ kinh doanh nên cân nhắc thuê dịch vụ chuyên nghiệp. Điều này không chỉ giúp tiết kiệm thời gian, công sức mà còn đảm bảo tính chính xác, tuân thủ đúng quy định pháp luật.

Cuối cùng là chủ động hòa nhập, thích ứng và phát triển. Theo bà Hà, thay vì bị động chờ đợi, hộ kinh doanh cần chủ động tìm hiểu, học hỏi và áp dụng các công nghệ, quy trình mới. Hòa nhập vào môi trường kinh doanh số, thích ứng với các thay đổi pháp lý và không ngừng phát triển là chìa khóa để tồn tại và thịnh vượng.

Tại hội thảo, đại diện Hội Tư vấn thuế Việt Nam cũng nhấn mạnh những thay đổi về chính sách thuế đối với hộ kinh doanh nằm trong một chiến lược lớn hơn nhằm thúc đẩy sự phát triển của kinh tế tư nhân với những mục tiêu đến năm 2030 Việt Nam đạt 2 triệu doanh nghiệp trong nền kinh tế, tương đương 20 doanh nghiệp/1.000 dân. Cả nước có ít nhất 20 doanh nghiệp lớn tham gia chuỗi giá trị toàn cầu. Cộng đồng doanh nghiệp tư nhân sẽ giải quyết việc làm cho 84%-85% tổng số lao động với năng suất lao động tăng bình quân khoảng 8,5%-9,5%/năm. Theo đó, tốc độ tăng trưởng bình quân của kinh tế tư nhân đạt khoảng 10%-12%/năm, cao hơn tốc độ tăng trưởng của nền kinh tế (7-8%), đóng góp khoảng 55%-58% GDP.

Để đạt được các mục tiêu này, các nhiệm vụ và giải pháp trọng tâm đã được xác định rõ là xóa bỏ hình thức thuế khoán đối với hộ kinh doanh chậm nhất trong năm 2026; Giảm thuế suất, mở rộng cơ sở tính thuế, thu thuế điện tử khởi tạo từ máy tính tiền; Bãi bỏ lệ phí môn bài và miễn thuế thu nhập doanh nghiệp cho doanh nghiệp nhỏ và vừa trong 3 năm đầu thành lập; Khuyến khích chuyển đổi hộ kinh doanh sang hoạt động theo mô hình doanh nghiệp; Khuyến khích số hóa, minh bạch hóa, đơn giản hóa các chế độ đăng ký kinh doanh, kế toán, thuế, bảo hiểm. Để đảm bảo hộ kinh doanh hiểu rõ về các quy định mới, cần phải nắm vững các định nghĩa và cơ sở pháp lý liên quan.

Các chuyên gia khẳng định, sự chuyển đổi từ thuế khoán sang kê khai là một bước tiến lớn, mang ý nghĩa quan trọng đối với cộng đồng hộ kinh doanh và cả nền kinh tế Việt Nam. Đây là hành trình đòi hỏi sự chủ động, quyết tâm và tinh thần học hỏi. Với sự hỗ trợ từ các chính sách của Nhà nước, các giải pháp công nghệ tiên tiến và các gói tài chính linh hoạt, các hộ kinh doanh đang đứng trước một cơ hội vàng để chuyển mình, nâng cao năng lực cạnh tranh, khẳng định vị thế và phát triển bền vững trong môi trường kinh doanh mới./.