Giai đoạn đầu của dự án AUKUS, Hải quân Mỹ sẽ triển khai 4 tàu ngầm hạt nhân lớp Virginia đến Perth, Australia, bắt đầu từ năm 2027 trong khi Anh sẽ gửi một tàu ngầm lớp Astute sau đó vài năm.

Ngày 13/3, Thủ tướng Anh Rishi Sunak đánh giá thỏa thuận tàu ngầm hạt nhân AUKUS giữa Anh, Mỹ và Australia là "quan hệ đối tác quốc phòng đa phương quan trọng nhất trong nhiều thế hệ."

Phóng viên TTXVN tại London dẫn tờ Financial Times cho biết ngày 13/3, nhà lãnh đạo Anh đã cùng Tổng thống Mỹ Joe Biden và Thủ tướng Australia Anthony Albanese tới căn cứ Hải quân Point Loma ở San Diego, California (Mỹ), để chính thức ra mắt thỏa thuận trên, có tên gọi là dự án AUKUS.

Tuyên bố chung của các nhà lãnh đạo nêu rõ trong dự án nhiều giai đoạn này, năng lực chế tạo của Anh và Australia được phát huy tối đa để tạo ra một tàu ngầm lớp mới - SSN-AUKUS - dựa trên thiết kế tàu thế hệ tiếp theo của Anh, được đóng tại Anh và Australia kết hợp với công nghệ tiên tiến của Mỹ.

Tổng thống Biden nêu rõ tàu ngầm sẽ chạy bằng năng lượng hạt nhân và không được trang bị vũ khí hạt nhân.

[AUKUS cho phép Australia có thể mua 5 tàu ngầm lớp Virginia của Mỹ]

Anh và Australia mỗi nước cũng có kế hoạch đóng ít nhất 8 tàu ngầm trị giá hàng tỷ USD. Những chiếc tàu đầu tiên của Australia dự kiến sẽ hoạt động vào đầu những năm 2040, trong khi Anh lên kế hoạch chế tạo 8 tàu ngầm và sẵn sàng mở rộng hạm đội tàu ngầm lên 19 chiếc trong tương lai.

Lễ công bố dự án kéo dài nhiều thập kỷ nhằm cung cấp cho Australia các tàu ngầm hạt nhân diễn ra sau 18 tháng đàm phán kể từ khi ba nước ký Hiệp ước an ninh ba bên AUKUS vào tháng 9/2021, thiết lập quan hệ hợp tác về một số công nghệ quân sự bí mật nhất của Mỹ.

Australia muốn thay thế hạm đội tàu ngầm lớp Collins chạy diesel bằng các tàu sử dụng năng lượng hạt nhân, có khả năng tàng hình và di chuyển xa hơn. Mỹ và Anh sẽ giúp Australia thu hẹp khoảng cách khi các tàu ngầm lớp Collins ngừng hoạt động vào những năm 2030.

Australia cũng sẽ đầu tư vào cơ sở công nghiệp quốc phòng của Mỹ và Vương quốc Anh, một động thái chưa từng có nhằm tăng cường năng lực sản xuất tại các nhà máy đóng tàu.

Financial Times dẫn lời các quan chức Mỹ cho biết giai đoạn đầu của dự án, Hải quân Mỹ sẽ triển khai 4 tàu ngầm hạt nhân lớp Virginia đến Perth, Australia, bắt đầu từ năm 2027 trong khi Anh sẽ gửi một tàu ngầm lớp Astute sau đó vài năm.

Theo một quan chức Mỹ, 3 thủy thủ Australia đã được đào tạo tại Mỹ và 2 người khác được đào tạo ở Anh. Khi Australia đã phát triển được đội ngũ thủy thủ, Mỹ sẽ bán cho Australia từ 3 đến 5 tàu ngầm lớp Virginia, bao gồm tàu mới và tàu tân trang. Đợt mua sắm đầu tiên dự kiến sẽ diễn ra vào năm 2032.

Giới học giả tại Anh đã bước đầu đánh giá thỏa thuận vừa đạt được. Trao đổi với phóng viên TTXVN tại Anh, ông Patrick Triglavcanin, chuyên gia nghiên cứu tại Hội đồng Địa Chiến lược (Anh), nhận định thỏa thuận AUKUS là một tín hiệu rõ ràng từ 3 cường quốc, cam kết quan tâm đến các mối quan tâm an ninh của nhau và hợp tác để góp phần thúc đẩy khu vực Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương ổn định. Đây không phải là một hiệp ước phòng thủ, mà là một thỏa thuận công nghệ.

Đối với Anh nói riêng, thỏa thuận tiếp tục đưa Anh vào cấu trúc an ninh của khu vực, dựa trên những tiến bộ đã đạt được trong vài năm qua, đáng chú ý là việc nâng cao vị thế đối tác đối thoại trong ASEAN./.