Trong quá trình phát biểu, người nói thực hiện tác động đến người nghe chủ yếu thông qua hai kênh: kênh ngôn ngữ và kênh phi ngôn ngữ (mối quan hệ ngược người nghe - người nói cũng được thực hiện bằng hai kênh này).

KỸ NĂNG TIẾN HÀNH PHÁT BIỂU

Trong quá trình phát biểu, người nói thực hiện tác động đến người nghe chủ yếu thông qua hai kênh: kênh ngôn ngữ và kênh phi ngôn ngữ (mối quan hệ ngược người nghe - người nói cũng được thực hiện bằng hai kênh này).

- Kênh ngôn ngữ (có tài liệu gọi là cận ngôn ngữ, tức là những yếu tố đi liền với ngôn ngữ). Thuộc về kênh này có thể sử dụng các yếu tố như ngữ điệu, cường độ, âm lượng, nhịp độ lời và sự ngừng giọng, để tạo ra sự hấp dẫn cho bài nói.

Ngữ điệu của lời nói phải phong phú, linh hoạt, có sự vận động của âm, thanh, tránh cách nói đều đều, đơn điệu, buồn tẻ.

Cường độ lời nói (nói to hay nói nhỏ) cần phù hợp với khuôn khổ kích thước hội trường, số lượng và đặc điểm người nghe. Cần điều chỉnh cường độ lời nói đủ để người ngồi xa nhất có thể nghe được.

Nhịp độ lời nói (nói nhanh hay nói chậm) do nội dung bài nói, tình huống và không gian giao tiếp, khả năng hoạt động của tư duy và sự chú ý của người nghe quy định. Việc tăng nhịp độ lời nói làm cho quá trình tiếp thu thông tin diễn ra nhanh, nhưng nếu tăng đến một giới hạn nào đó lượng thông tin cung cấp trong một đơn vị thời gian sẽ cao hơn khả năng của trí nhớ, khả năng tri giác thông tin của não giảm xuống. Cho nên, nhịp độ lời nói cần vừa phải. Thông thường khi trình bày bài nói trước đối tượng nhịp độ chậm hơn khi đọc khoảng 1,5 lần.

Ngừng giọng cũng là yếu tố của kỹ năng sử dụng kênh ngôn ngữ trong phát biểu miệng. Việc sử dụng kỹ năng ngừng giọng là để nhấn mạnh tầm quan trọng, tạo ra sự tập trung chú ý của người nghe đối với một vấn đề nào đó. Chính vì vậy mà thời điểm ngừng giọng được chọn là ở những chỗ có ý quan trọng, còn độ dài ngừng giọng phụ thuộc vào cảm xúc của người nói và ý muốn tạo ra sự chú ý ở người nghe.

- Kênh phi ngôn ngữ (có tài liệu gọi là kênh tiếp xúc cơ học hay các yếu tố về hành vi). Thuộc về kênh này có các yếu tố như tư thế, vận động và cử chỉ, nét mặt, nụ cười… Chúng là những yếu tố được quy định bởi phong cách và thói quen cá nhân. Việc hình thành đòi hỏi phải có sự tập luyện công phu, nghiêm túc.

Tư thế đứng trước công chúng phải tự nhiên, linh hoạt. Trong suốt buổi nói chuyện phải có vài lần thay đổi tư thế để người nghe không cảm thấy mệt mỏi, nhưng cũng không nên thay đổi tư thế nhiều.

Cử chỉ và diện mạo phải phù hợp với ngữ điệu của lời nói và cảm xúc, với sự vận động của tư duy và tình cảm. Nét mặt, nụ cười, ánh mắt có thể truyền đạt hàng loạt các cảm xúc: niềm vui hay nỗi buồn, sự kiên quyết hay nhân nhượng, sự khẳng định hay nghi vấn mà nhờ nó người nói gieo được lòng tin, sự hào hứng vào tâm hồn, trí tuệ người nghe.

Các yếu tố trên đây tác động lên thị giác của người nghe và có tác dụng nâng cao hiệu quả tri giác thông tin của họ. Chúng còn được kết hợp phù hợp với tính chất nội dung thông tin và với các yếu tố ngôn ngữ để nâng cao chất lượng bài phát biểu.

- Một số sai lầm về ngôn ngữ cơ thể cần tránh trong quá trình tuyên truyền miệng:

Giấu bàn tay của bạn sau lưng hoặc trong túi quần vô tình để lộ trạng thái không nên có trong thuyết trình. Điều đó thể hiện sự lo lắng, lúng túng của bạn, đem lại cho người nghe cảm thấy người nói không có sự chắc chắn. Hãy nhớ rằng, nếu bạn trông không thật tự tin vào bản thân mình, thì mọi người sẽ không tin bạn. Thay vào đó, hãy cố gắng sử dụng bàn tay của bạn để giải thích quan điểm của bạn thông qua tính toán, súc tích.

Bắt chéo cánh tay. Đây là một tư thế phòng thủ dễ tạo ra khoảng cách giữa người nói và người nghe. Cử chỉ này có thể tạo ra ấn tượng với người nghe rằng bạn không nhiệt tình khi trình bày hoặc thông tin của bạn không chính xác. Thay vào đó, giữ cánh tay của bạn mở và ở một khoảng cách nhất định. Cử chỉ cởi mở này đang thu hút và hoan nghênh, nó sẽ mang lại một thông điệp của hòa bình và sự tự tin cho khán giả.

Tránh tiếp xúc với mắt. Việc tránh tiếp xúc với mắt của khán giả và nhìn vào đồng hồ hoặc liên tục nhìn vào màn hình của bạn sẽ trông thật không chuyên nghiệp. Thay vào đó, luôn luôn xem xét để làm mắt liên lạc với khán giả và giữ chân thật khi ánh mắt tiếp xúc.

Tư thế xấu. Tư thế là một trong những thuộc tính quan trọng nhất trong ngôn ngữ cơ thể trong khi trình bày. Nếu bạn bị so vai, rụt cổ, bạn sẽ truyền tải một thông điệp yếu ớt và khán giả của bạn có thể bắt đầu suy nghĩ về tính chuyên nghiệp của bạn. Thay vào đó, nhằm mục đích cho một vị trí trung lập, ngồi hoặc đứng cao thoải mái.

Di chuyển cơ thể. Đi qua lại và di chuyển cánh tay và chân của bạn một cách nhanh chóng sẽ cho cảm giác không tự nhiên. Thay vào đó, nếu bạn cần phải di chuyển, nó phải có một mục đích. Điều quan trọng là không ở lại một nơi, do đó di chuyển trong toàn bộ đám đông có thể gửi một thông điệp tích cực.

Nụ cười. Khuôn mặt của báo cáo viên, tuyên truyền viên là khía cạnh quan trọng nhất trong việc tạo ấn tượng tốt đầu tiên. Trừ khi báo cáo viên, tuyên truyền viên đang cung cấp một số tin xấu, nó là phù hợp với bạn để mỉm cười. Cố gắng mỉm cười trong khi trình bày, đặc biệt khi bạn muốn làm cho mọi người cười. Mọi người sẽ đáp ứng một nụ cười bằng cách cười lại./.